تاریخ تحلیلی جامعهشناسی دیوانسالاری در ایران
تاریخ تحلیلی جامعهشناسی دیوانسالاری در ایران تألیف علیاکبر فرهنگی، این کتاب یک تاریخ تحلیلی از روند پیدایش و تکامل دیوان سالاری در اعصار مختلف تاریخ ایران ارائه میکند و به تحلیل جامعه شناختی و نقش آن در شکلگیری جامعه و فرهنگ ایرانی میپردازد.
| تاریخ تحلیلی جامعهشناسی دیوانسالاری در ایران | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | فرهنگی، علیاکبر (نویسنده) |
| ناشر | علمی و فرهنگی |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1402 |
| شابک | 8ـ134ـ277ـ622ـ978 |
| موضوع | بوروکراسی -- ایران,بوروکراسی -- ایران -- جنبه های اجتماعی |
| کد کنگره | JF ۱۵۰۱/ف۴/ت۲ |
ساختار
کتاب در هشت فصل تدوین شده است.
گزارش کتاب
دیوانسالاری از نهادهای اجتماعی است که بسان دیگر نهادها هم بر آنها تأثیر میگذارد و هم از آنها تأثیر میپذیرد. دیوانسالاری اگر یکی از مهمترین نهادهای اجتماعی نباشد، بیشک نمیتوان گفت که در میان نهادهای اجتماعی کماثرترین آنهاست. نهادی است که دیگر نهادها بهشدت از آن تأثیر میپذیرند و در ساختار خود دگرگونیهای شگرفی را پدید آوردهاند. با شکلگیری هر دولت و جامعهای، دیوانسالاری آن نیز پدید آمده است و این دیوانسالاری تا اعماق زندگی مردم آن رسوخ میکند و حتی تا قرنهای بعد زندگی اجتماعی بازماندگان آنان را تحت تأثیر خود داشته است. دولتها میآمدند و میرفتند؛ اما دیوانها یا نظام اداری آنها قرنهای متوالی به قوت خود باقی و برقرار بوده و به کار خویش میپرداختهاند.
با توجه به اعصار تمدنی بشر، میتوان جوامع انسانی را به عصر پیش از انقلاب کشاورزی و دامداری و پس از آن عصر کشاورزی و دامداری و آنگاه به عصر صنعتی و عصر فراصنعتی یا عصر تکنوترونیک نامگذاری کرد. هر یک از این اعصار از نظر دیوانسالاری با هم تفاوت دارند؛ هرچند در پوستاری مرتبط با یکدیگر قرار دارند. در هر یک از این اعصار تحولات چشمگیری در عرصههای فناوری در وهلۀ نخست روی داده که این مسئله موجب تحولات نهادهای اجتماعی شده و سپس تحولات فکری و فرهنگی در آن عصر هویدا شده است.
این کتاب یک تاریخ تحلیلی از روند پیدایش و تکامل دیوان سالاری در اعصار مختلف تاریخ ایران ارائه میکند و به تحلیل جامعه شناختی و نقش آن در شکلگیری جامعه و فرهنگ ایرانی میپردازد. درواقع این کتاب، پژوهشی تاریخی در باب دیوانسالاری در تاریخ ایران ارائه میکند و این تاریخ را مورد تحلیل جامعهشناختی قرار میدهد.
کتاب دو بخش اصلی دارد. در بخش اول، ماهیت جامعه از نظر تاریخی مورد تحلیل قرار گرفته است. این بخش از دوران تمدنهای باستانی و عصر کشاورزی شروع میکند و تا انقلاب صنعتی و ظهور مدرنیته پیش میرود. بخش دوم بر جامعۀ ایرانی تمرکز دارد و به کار جامعهشناسی تاریخی دیوانسالاری در جامعۀ ایران میپردازد. این بخش ابتدا جامعه و محیط زیست طبیعی، اجتماعی و انسانی ایران را مورد بررسی قرار میدهد. سپس رویکردی تاریخی به خود میگیرد و از شروع تاریخ این کشور یعنی مهاجرت مادها شروع کرده تا حملۀ اعراب به ایران و فراگیر شدن دین اسلام میرسد. در این بین سازمان سیاسی و تشکیلات اداری را در حکومتهای مختلف از جمله اشکانیان و ساسانیان را نیز توصیف میکند. در فصل آخر به نظام حکومت در عصر پیامبر اسلام میپردازد و دیوانسالاری را در حکومتهای خلیفههای مختلف اسلامی شرح میدهد.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات