تاريخ ملوك الأرض
| تاریخ ملوک الارض | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حمزه اصفهانی، حمزه بن حسن (نويسنده) |
| عنوان‌های دیگر | کتاب تاریخ ملوک الارض |
| ناشر | مظهر العجايب |
| مکان نشر | هند - کلکته |
| سال نشر | 1866م |
| چاپ | 1 |
| شابک | - |
| موضوع | ایران - تاریخ - تاریخ جهان - متون قدیمی تا قرن 14 - کشورهای جهان - شاهان و فرمان روایان - متون قدیمی تا قرن 14 - کشورهای عربی - تاریخ |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ح8ت2 1245 17 D |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
تاريخ ملوك الأرض، از آثار نویسنده، واژه‌شناس، نحوی و تاریخ‌نگار ایرانی قرن چهارم هجری قمری، ابوعبدالله حمزة بن حسن اصفهانى (270- حدود 351ق)، است که سرگذشت حاکمان و شاهان و پیامبران بزرگ آسمانی در سراسر جهان (ایران، روم، یونان و عربستان و...) را توضیح می‌دهد. این کتاب با مدد «جمعیت اشاعه علوم» و با اهتمام «کبیرالدین احمد»، در چاپخانه «مظهر العجایب» در کلکته (هند)، در سال 1866م، منتشر شده است. اسامی کسانی از «جمعیت اشاعه علوم» که به چاپ این اثر کمک کرده‌اند، در آغاز کتاب ذکر شده است[۱].
تصحیح‌نشده
- متأسفانه در این چاپ قدیمی با چاپی نامطبوع، یکی از موارد «نشر آثار قرون پیشین بدون تصحیح علمی و عدم ارائه توضیحات لازم در مورد نویسنده و نسخه خطی و ویژگی‌های محتوایی و روشی کتاب» را شاهد هستیم.
نام کتاب
- شیخ آقابزرگ تهرانى، نوشته است که در معجم المطبوعات، از «تاريخ ملوك الأرض»، با عنوان تاريخ سني ملوك الأرض و الأنبياء عليهم‌الصلاة‌و‌السلام یاد شده است[۲].
- یادآوری: هرچند به نظر می‌رسد که تاريخ سني ملوك الأرض و الأنبياء عليهم‌الصلاة‌و‌السلام و «تاريخ ملوك الأرض»، دو نام برای یک کتاب است و این دو تفاوتی با هم ندارند، ولی داوری نهایی، نیازمند پژوهشی کامل و مقایسه علمی و برعهده تاریخ‌شناسان است.
هدف و روش
- «جمعیت اشاعه علوم» و «کبیرالدین احمد»، هیچ مقدمه‌ای (روشی یا محتوایی) بر این کتاب نیفزوده‌اند.
- حمزة بن حسن اصفهانى در آغاز، مقدمه‌ای را در باب چگونگی دگرگونی حالات در تواریخ و عروض فساد در تاریخ و اقتدار برخی از امم بر برخی دیگر، افزوده است[۳].
ساختار و محتوا
- مباحث این اثر به‌ترتیب ذیل سامان یافته است:
- باب اول: تاریخ شاهان ایران (5 فصل).
- باب دوم: تاریخ شاهان روم (5 فصل).
- باب سوم: تاریخ شاهان یونان.
- باب چهارم: تاریخ شاهان قبط.
- باب پنجم: تاریخ شاهان اسرائیلی.
- باب ششم: تاریخ شاهان لخمی.
- باب هفتم: تاریخ شاهان غسّان.
- باب هشتم: تاریخ شاهان حمیر.
- باب نهم: تاریخ شاهان کنده.
- باب دهم: تاریخ شاهان قریش (10 فصل).
نمونه مباحث
- حمزة بن حسن اصفهانى، مطالبی را از کتاب خدای‌نامه (تاریخ ملی ایران در زمان ساسانیان) نقل کرده است که ابن مقفع و ابن جهم گزارش نکرده‌اند[۴].
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- الطهراني، آقابزرگ، «الذّريعة إلى تصانيف الشّيعة»، اسماعیلیان قم و کتابخانه اسلامیه تهران، 1408ق.