تأدیب الرجال؛ پاسخ به تأدیب النسوان زنستیز
تأدیب الرجال؛ پاسخ به تأدیب النسوان زنستیز تألیف مؤلف ناشناس؛ به کوشش شقایق فتحلیزاده و رقیه آقابالازاده شللو؛ این کتاب به بررسی پاسخنامهای از دوره قاجار میپردازد که در رد کتاب زنستیز «تأدیب النسوان» نوشته شده است.
| تأدیب الرجال؛ پاسخ به تأدیب النسوان زنستیز | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | فتحلیزاده، شقایق (گردآورنده) آقابالازاده، رقیه (گردآورنده) |
| ناشر | ندای تاریخ |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1395 |
| چاپ | اول |
| شابک | 978-600-94538-8-7 |
| موضوع | زنان ایران - تاریخ - دوره قاجار |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | HQ ۱۷۳۵.۲ت/۲ ۱۳۹۵ |
ساختار
این کتاب شامل مقدمهای مفصل و دو متن اصلی «تأدیب النسوان» و «تأدیب الرجال» است.
گزارش کتاب
کتاب «تأدیب الرجال؛ پاسخ به تأدیب النسوان زنستیز» به کوشش شقایق فتحلیزاده و رقیه آقابالازاده شللو، متن مهمی از تاریخ فمینیسم در ایران دوره قاجار را معرفی میکند. این اثر شامل دو بخش اصلی است: نخست متن اصلی «تأدیب النسوان» نوشته خانلر میرزا احتشامالدوله (فرزند عباس میرزا نایبالسلطنه) که در نیمه نخست حکومت ناصرالدین شاه نوشته شده و حاوی دیدگاههای زنستیزانه است، و دوم پاسخ آن با عنوان «تأدیب الرجال» که توسط بانوی ناشناسی نوشته شده است.
در مقدمه کتاب، گردآورندگان به بررسی تاریخی این دو متن و زمینههای اجتماعی آن میپردازند. آنها اشاره میکنند که «تأدیب النسوان» در سال 1306 قمری به فرانسه ترجمه شد و بعدها به انگلیسی نیز برگردانده شد. پیش از این تنها پاسخ شناخته شده به این کتاب، «معایب الرجال» بیبی خانم استرآبادی بود، اما این کتاب متن پاسخ دیگری را معرفی میکند که احتمالاً پیش از اثر استرآبادی نوشته شده است.
متن «تأدیب الرجال» که در 38 صفحه ارائه شده، به همه اتهامات و دیدگاههای مطرح شده در کتاب اصلی پاسخ میدهد. نویسنده زن که خود را معرفی نکرده، با صراحت به نقد رفتارهای مردان طبقه مرفه قاجار میپردازد و از واژههای تند و بیپرده استفاده میکند. نکته جالب توجه این است که این نویسنده در بیست سالگی به عقد مردی هشتاد ساله درآمده بود، برخلاف بیبی خانم استرآبادی که با مردی جوانتر از خود ازدواج کرده بود.
گردآورندگان کتاب با بررسی دقیق متون، موفق به شناسایی نویسنده «تأدیب النسوان» شدهاند که پیش از این ناشناخته بود. آنها با استناد به متن «تأدیب الرجال» ثابت میکنند که نویسنده این اثر خانلر میرزا احتشامالدوله، هفدهمین پسر عباس میرزا نایبالسلطنه بوده است. این کتاب همچنین اطلاعات ارزشمندی درباره زندگی و فعالیتهای سیاسی احتشامالدوله ارائه میدهد.
متن «تأدیب الرجال» نه تنها از نظر تاریخی اهمیت دارد، بلکه نشاندهنده روحیه مقاومت و روشنفکری زنان در دوره قاجار است. نویسنده با استدلالهای محکم و گاه طنزآمیز، به دفاع از حقوق زنان میپردازد و نابرابریهای اجتماعی را به چالش میکشد.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات