بشنو از نی

بشنو از نی
پدیدآوران	مولوی، جلال‌الدین محمد (نویسنده) ثروتیان، بهروز (نویسنده) قوجه‌زاده، علیرضا (ویراستار)
ناشر	انتشارات مهتاب
مکان نشر	تهران
سال نشر	1388
چاپ	اول
موضوع	مولوی، جلال‌الدین‌ محمدبن‌ محمد، ۶۰۴ - ۶۷۴ق‌.. مثنوی- نقد و تفسیر,شعر فا‌رسی‌ - قرن‌ ۷ق‌
کد کنگره	‏PIR۵۳۰۱/ث۴ب۵ ۱۳۸۸

بشنو از نی تألیف بهروز ثروتیان، ویراستار علیرضا قوجه‌زاده؛ این کتاب، بازنویسی متن مثنوی معنوی به نثر ساده، سلیس و امروزی است که به اختصار و با حفظ محتوا و ترتیب ساختار متن اصلی انجام یافته است. بازنویس، طبق سلیقه و ذوق خود قسمت‌های مناسب نظم مثنوی که محل گریز داستان یا حاوی نکته‌های نغزی که در اوج رسانی حکایات مؤثر بوده است، عیناً ذکر کرده و سعی نموده است اصطلاحات به کار رفته در نظم مثنوی را در نثر نیز حفظ نماید، همچنین در بازنویسی نظم به نثر کوشیده چیزی از خود نیفزاید؛ اما گاه مواردی را که لازم دیده کمی شرح کرده است. از سوی دیگر این بازنویسی بیشتر شامل داستان‌های مثنوی است و نکته‌هایی که در مسیر داستان‌ها و اغلب خارج از موضوع داستان جزو نکته پردازی‌های مولانا محسوب می‌شود از قلم، بازمانده و بازنویسی نشده است.

انگیزۀ نویسنده از این فعالیت ادبی، تشویق و راهنمایی خواننده به مطالعه متن منظوم و اصلی مثنوی است که به قول وی زیبایی و شیرینی آن سیری ناپذیر است متذکر می‌شود که خوانندۀ این دفتر در حین مطالعه احساس خواهد کرد که نیازمند است باقی داستان و یا سخنان حکمت آمیز و عارفانه را در متن مثنوی به زبان شعر بخواند و بیشتر لذت ببرد.

ویژگی و نوآوری که در این کار ملاحظه می‌شود، این است که حکایات تو در توی مثنوی غالباً موجب سردرگمی خواننده می‌گردد، به صورت شاخه‌های اصلی و فرعی تفکیک و بر اساس اعداد مرتبط ساخته شده است که به این ترتیب تعداد داستان‌های اصلی و فرعی هر دفتر مثنوی و جایگاه واقعی آنها مشخص شده است. به عنوان مثال حکایت پادشاه و کنیزک، نخستین داستان مثنوی، با حکایت‌های زیر مجموعه‌اش این‌گونه نظم یافته است:

1)حکایت شاه و کنیزک؛

1-1)روی آوردن پادشاه به درگاه خدا؛

6-1) توفیق ادب

3-1)دیدار پادشاه با طبیب الهی؛

4-1) خلوت خواستن آن ولی خدا از پادشاه؛

5-1)آن حکیم رنج کنیزک را به شاه باز گفت؛

6-1) و...

نگارنده در آغاز کتاب بیش از ۱۰۰ صفحه را به بیان برخی مطالب مرتبط با زندگانی مولانا و مثنوی او اختصاص داده است؛ ابتدا، کوشیده است از راز ناتمام ماندن آخرین داستان مثنوی، رمزگشایی کند و یافته‌های خود را در این مورد توضیح دهد و بعد، تقلیدها و الگوگیری‌های احمد شاملو از مولانا را در جاندار پنداری جمادات و شخصیت بخشی حیوانات بیان نماید. در ادامه، نگاهی گذرا به بررسی و تبیین اندیشه و جهان‌بینی مولانا، کنایه‌ها و تصریح‌های او دربارۀ مولا علی(ع) و بیان مقام و شخصیت عرفانی حسام‌الدین چلبی و نقش سازنده او در سرایش مثنوی دارد.

در بخش بعدی به بررسی مفهوم صوفی و عارف و تفاوت آن دو از نگاه مولانا، و معنی حُبُّ‌الوطن در ادبیات او و به تشریح تناقضات مولانا در مثنوی می‌پردازد و در آخر نوشته‌ای با عنوان تمثیلی از مثنوی معنوی در تصویری از تاریخ حیات مولوی دارد که می‌گوید پیش از این در فصلنامه هنر نیز به چاپ رسیده و در آن حکایت شیر و نخجیران مثنوی را با ماجرای خوارزمشاه و چنگیزخان و... تطبیق داده است.

متن اساس، نسخه نیکلسون چاپ انتشارات مؤسسه مطبوعاتی علی اکبر علمی است و در ذیل عناوین حکایات، شمارۀ صفحه و شمارۀ دفتر نسخۀ مذکور در پاورقی مشخص شده است.

فهرست مطالب مقدمه و فهرست حکایت‌ها در ابتدای کتاب به تفصیل ذکر شده است.

منابع مقاله

عالمی، محمدعَلَم، کتاب‌شناسی توصیفی مولانا (شامل جدیدترین تحقیقات و قدیمی‌ترین کتاب‌های مولوی پژوهی)، قم، انتشارات دانشگاه قم، 1392ش.