بررسی و تحلیل مشرب عرفانی روزبهان بقلی
بررسی و تحلیل مشرب عرفانی روزبهان بقلی تألیف الهام تمدن؛ این کتاب به بررسی و تحلیل دیدگاههای عرفانی روزبهان بقلی، عارف بزرگ قرن ششم هجری، در پنج محور اصلی هدف و غایت، روش و ابزار، مفاهیم و موضوعات عرفانی، زبان عرفانی و نظام آموزشی او میپردازد. این پژوهش بر اساس چهار اثر مهم روزبهان یعنی «عبهر العاشقین»، «شرح شطحیات»، «منطق الاسرار» و «کشفالاسرار» انجام شده و با استفاده از روش اسنادی کتابخانهای و رویکردی تحلیلی-توصیفی به تبیین مشرب عرفانی این عارف شطاح میپردازد.
| بررسی و تحلیل مشرب عرفانی روزبهان بقلی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | تمدن، الهام (نویسنده) |
| ناشر | نشر کویر |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1404 |
| چاپ | اول |
| شابک | 978-964-214-434-1 |
| موضوع | روزبهان بقلی، روزبهانبن ابی نصر، ٥٢٢ - ٠۶ق - نقدوتفسير |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP ٢٧٩/ر٩ |
ساختار
این کتاب از یک پیشگفتار، یک درآمد و پنج فصل اصلی تشکیل شده است.
گزارش کتاب
کتاب بررسی و تحلیل مشرب عرفانی روزبهان بقلی اثر الهام تمدن، پژوهشی جامع در مورد اندیشههای عرفانی یکی از برجستهترین عارفان قرن ششم هجری است. در درآمد کتاب به زندگینامه روزبهان بقلی پرداخته شده که در دیار فارس پا به عرصه وجود گذاشت و با احوالات معنوی و زبان پیچیدهاش تأثیر عمیقی بر عرفان اسلامی گذاشت.
در فصل اول با عنوان "مبانی نظری"، نویسنده به تبیین نظریه دو سنت عرفانی میپردازد. بر این اساس، عرفان اسلامی به دو دوره یا سنت تقسیم میشود: سنت اول عرفانی و سنت دوم عرفانی. در این فصل ویژگیهای این دو سنت عرفانی تشریح شده و تفاوتهای اساسی بین آنها مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین مفاهیم "سنت عرفانی" و "مشرب عرفانی" تعریف شدهاند.
فصل دوم به "هدف و غایت" در مشرب عرفانی روزبهان اختصاص دارد. در این فصل محورهای اساسی دیدگاه روزبهان درباره معرفت، از جمله عجز از ادراک معرفت، شناخت حق به وسیله خودش و استعداد معرفت، به تفصیل بررسی شده است. همچنین مراتب عرفان در آثار روزبهان اشاره شده و دیدگاههای او با برخی عارفان دیگر مقایسه گردیده است.
در فصل سوم با عنوان "روش و ابزار"، نویسنده نشان میدهد که روزبهان همچون دیگر عارفان سنت اول عرفانی، کشف و شهود را به عنوان روش اصلی رسیدن به معرفت و توحید الهی به کار گرفته است. در حالی که در سنت دوم عرفانی، علاوه بر روش کشفی، روشهای عقلی و نقلی نیز اعتبار یافتهاند.
فصل چهارم تحت عنوان "مفاهیم و موضوعات" به بررسی نظام سیر و سلوک و طبقهبندی سالکان از دیدگاه روزبهان میپردازد. در این فصل مراحل سیر و سلوک از جمله توبه، ورع، زهد، فقر، صبر، توکل و رضا بررسی شده است. همچنین طبقهبندی بیستگانه راهیان طریق حق از دیدگاه روزبهان تحلیل شده که او برای هر طبقه پنجاه مقام قائل شده است. این طبقات شامل توبه، ورع، خوف و رجا، توکل و رضا، طلب، ولایت، وجد، سماع، مبت، شوق، التباس، سکر و صحو، شطح، حسن و جمال، عشق، یقین، حیرت، تلوین و تمکین، جمع و تفرقه، عین جمع، قرب، توحید، قبض و بسط، هیبت و انس و محو و اثبات میشود.
فصل پنجم و پایانی کتاب به "زبان عرفانی" روزبهان بقلی اختصاص دارد. در این فصل نشان داده شده که روزبهان در آثار خود از هر سه زبان تمکین و صحو و سکر بهره جسته است. همچنین به عنوان "شطاح فارس" هم به تفسیر شطحیات عارفان قبل از خود پرداخته و هم به شرح مکاشفات حیرتانگیز خود اقدام کرده است. بنیان نهادن عرفان بر اساس عشق الهی و تألیف کتاب "عبهر العاشقین" از دیگر موضوعات مورد بحث در این فصل است.
این کتاب با ارائه تحلیلی نظاممند از مشرب عرفانی روزبهان بقلی، نقش مهمی در شناخت بهتر اندیشههای این عارف بزرگ و جایگاه او در سنت عرفانی اسلامی ایفا میکند.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات