بررسی مطالعات سیره نبوی در ویراست دوم دائرةالمعارف اسلام با تأکید بر گفتمان یهودی
| بررسی مطالعات سیره نبوی در ویراست دوم دائرةالمعارف اسلام با تأکید بر گفتمان یهودی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | رنجبران، داود (نویسنده) |
| ناشر | نش معارف |
| مکان نشر | قم |
| سال نشر | ۱۳۹۷ش |
| شابک | 2-146-441-600-978 |
| موضوع | محمد صلی الله علیه و آله و سلم ، پیامبر اسلام، ۵۳ قبل از هجرت - ۱۱ق .-- تفا‌سیر یهودی,محمد صلی الله علیه و آله و سلم ، پیامبر اسلام، ۵۳ قبل از هجرت - ۱۱ق .-- دیدگاه خا‌ور شنا‌سا‌ن,سنت نبوی -- نقد و تفسیر |
| کد کنگره | BP ۲۴/۴۶/ر۹ب۴ |
بررسی مطالعات سیره نبوی در ویراست دوم دائرةالمعارف اسلام با تأکید بر گفتمان یهودی تألیف داود رنجبران، در پژوهش پیش رو، تلاش شده است نخست با تعریفی از گفتمان یهودی، چرایی و چگونگی شکل گیری گفتمان یهودی در آغاز دوره‌ی آکادمک شرق شناسی بررسی شود و خاورشناسان تأثیرگذار معرفی گردند و مؤلفه‌های گفتمانی آنان تبیین شود، سپس با بهره گیری از شیوه‌ی تحلیل گفتمان، تأثیرات این گفتمان بر تدوین مقالات مرتبط با سیره‌ی نبوی در دائرةالمعارف بیان گردد.
ساختار
کتاب از چهار بخش تقسیم شده است.
بخش اول: بررسی نقش یهودیان در مطالعات اسلامی و فرایند دائرةالمعارف نویسی در غرب
بخش دوم: واکاوی نظری و مؤلفه‌های گفتمان یهودی
بخش سوم: بررسی تأثیر شاخص های گفتمان یهودی - اسرائیلی در تدوین سیره نبوی
بخش چهارم: نتیجه و ارائه پیشنهاد
گزارش کتاب
جایگاه مقدس پیامبر اسلام در پیشگاه خداوند تبارک و تعالی و حجیت گفتار و افعال آن حضرت به عنوان سنت نبوی نزد مسلمانان، باعث شده است مطالعه و نگارش زندگی آن حضرت همواره اهمیت فراوانی یابد و بسیاری از پیروان دین اسلام این امر را وظیفه خطیر خود به شمار آورند. آنچه اهمیت این موضوع را دوچندان می‌کند تأکید فراوان خداوند بر تبعیت از حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله وسلم است:...اطیعوا الله و اطیعوا الرسول». لازمه اطاعت از رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله، آگاهی از رفتار و گفتار اوست؛ امری که برای نسل‌های بعد مسلمانان به دلیل زندگی کردن در زمان پس از وفات آن حضرت دشوار است. مسلمانان همواره می‌کوشند از اسوه حسنه (رسول خدا) پیروی کنند؛ همان گونه که قرآن کریم آن حضرت را بهترین الگو و اسوه‌ای حسنه خوانده است(احزاب/21).
از این رو مسلمانان به نگارش رویدادهای حیات پیامبر اسلام و افعال و گفتار ایشان، یعنی آنچه در اسلام به عنوان سیره‌نویسی از آین یاد می‌شود، دست یازیدند. البته پیامبر اسلام فقط در نظر مسلمانان شخصیتی مهم به شمار نمی آمد، بلکه تأثیر تاریخی آن حضرت و دین و تمدنی که به جهانیان عرضه کرد، غیر مسلمانان را نیز به مطالعه زندگی‌نامه‌ی ایشان ترغیب کرد. توجه غربیان به این موضوع قدمتی دیرینه دارد و به زمان اولین مواجهه‌ی آنان با دین اسلام و پیروانش باز می گردد. البته در گستره‌ی انگیزه‌ی غربیان برای مطالعه زندگی نامه پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله و حتی نگارش آن، تنوع بسیاری مشاهده می‌شود.
در این میان، حضور یهودیان در میان خاورشناسان غربی، که گاه با ترفند اظهار مسیحیت و مخفی کردن یهودی بودنشان همراه بوده است، به جهت دهی تحقیقات خاورشناسان به نفع یهودیان منجر شده است. از این رو با گذشت زمان، گفتمان یهودی اندک اندک در حوزه‌ی مطالعات اسلامی نفوذ کرد. این گفتمان می‌کوشد با تأکید به تألیفاتی که در دائرةالمعارف اسلامی درباره‌ی سیره نبوی گزارش داده‌اند، منشأ تاریخی اسلام، قرآن و سیره رسول خدا را یهودی جلوه دهد. مهم‌ترین منبعی که یهودیان برای بیان نظرات و عقاید خود درباره اسلام که بتوانند در اختیار عموم قرار دهند، دائرةالمعارف اسلام بود که در حال حاضر عهده دار معرفی اسلام در میان ملل گوناگون دنیاست و بسیاری از اروپاییان برای شناخت اسلام بدان مراجعه می‌کنند که انتشارات بریل آن را منتشر کرده است. دیدگاه و آرائی که مستشرقان یهودی درباره‌ی سیره‌ی نبوی در دائرةالمعارف اسلام ارائه دادند، بیشتر مغایر با اصول دین اسلام است که لزوم بررسی این مطالعات را با تأکید بر گفتمان یهودی دوچندان می‌کند. در پژوهش پیش رو، تلاش شده است نخست با تعریفی از گفتمان یهودی، چرایی و چگونگی شکل گیری گفتمان یهودی در آغاز دوره‌ی آکادمیک شرق شناسی بررسی شود و خاورشناسان تأثیرگذار معرفی گردند و مؤلفه‌های گفتمانی آنان تبیین شود، سپس با بهره گیری از شیوه‌ی تحلیل گفتمان، تأثیرات این گفتمان بر تدوین مقالات مرتبط با سیره‌ی نبوی در دائرةالمعارف بیان گردد.
نوشتار حاضر، پژوهشی بنیادی است که با رویکردی تاریخی و براساس روش توصیفی و تحلیل گفتمان انجام شده است. در این پژوهش، با توجه به زمینه‌های تاریخی، سیاسی، فرهنگی و دینی، گزاره‌ها و مؤلفه‌های گفتمان یهودی از نوشتارها و آثار نویسندگان استخراج شده و پس از ایجاد توازن و ارتباط میان آن‌ها، منظومه‌ای واحد که می‌تواند گویای گفتمان باشد معرفی گردیده است. آنگاه پس از منقح کردن گفتمان یهودی، تأثیرات گفتمان در تدوین مقالات تاریخی مرتبط با حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله در دائرةالمعارف اسلام (ویرایش دوم) بررسی شده است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران