بحر المذهب في فروع مذهب الإمام الشافعي

بحر المذهب في فروع مذهب الإمام الشافعي، اثر ابوالمحاسن عبدالواحد بن اسماعیل رویانی (متوفی 502ق)، کتابی است در فروعات فقه شافعی که با تحقیق احمد عزو عنایه دمشقی، منتشر شده است.

بحر المذهب في فروع مذهب الإمام الشافعي
پدیدآوران	رویانی، عبد الواحد بن اسماعیل (نويسنده) عنایه، احمد عزو (محقق)
ناشر	دار إحياء التراث العربي
مکان نشر	لبنان - بیروت
سال نشر	1423ق - 2002م
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	14
کد کنگره	/ع۲ب۳ 175/5 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

علما و بزرگان بسیاری از نویسنده کتاب به نیکی یاد نموده و کتاب او را با عبارات و تعابیر مختلفی، ستوده‌اند که این امر، نشان‌دهنده اهمیت و ارزش ویژه کتاب است؛ از جمله این افراد، عبارتند از ابوعمرو بن الصلاح که بنا بر آنچه امام نووی در «تهذيب الأسماء و اللغات» آورده، مؤلف را «كثير النقل»، «قليل التصرف و التزييف و الترجيح» معرفی نموده است.

امام حافظ ابن کثیر در «البداية و النهاية»، به برخی از ویژگی‌های کتاب اشاره کرده و آن را «گسترده»، «کامل»، «دربردارنده کلمات و مطالب عجیب» توصیف نموده است. امام ذهبی در «سير أعلام النبلاء» نیز آن را بسیار طولانی و پرفایده دانسته و امام یاقوت حموی در کتاب «معجم البلدان» گفته است: «او کتاب بزرگ و عظیمی در فقه نوشت که آن را «البحر» نامید و دیدم گروهی از فقهای خراسان آن را بر هر آنچه در مکتب شافعی نوشته شده، ترجیح داده‌اند».

بنا بر آنچه امام سبکی در «الطبقات» گفته، اگرچه این کتاب، جزو جامع‌ترین کتاب‌های مذهب شافعی است، اما بیشتر دربردارنده مطالب «الحاوي» ماوردی است، به‌همراه مسائل و فروعاتی که رویانی، از پدر خود، نقل نموده است، اما با این‌حال، تفاوت آن با «الحاوي» در این است که فروعات آن، از «الحاوي» بیشتر است؛ اگرچه «الحاوي» از لحاظ ترتیب بهتر و از لحاظ تهذیب، واضح‌تر است.

کتاب با مقدمه کوتاه و مختصری از محقق در اشاره به موضوع و ارائه شرح حال مختصری از نویسنده آن آغاز و مطالب که دربردارنده تمامی ابواب فقهی است، در 14 جلد، تنظیم شده است.

جلد نخست، به مباحث مربوط به «كتاب الطهارة» اختصاص یافته و جلد دوم و سوم، به «كتاب الصلاة». در جلد چهارم، «كتاب الزكاة» و «كتاب الاعتكاف» گنجانده شده و جلد پنجم، به «كتاب الحج» اختصاص یافته است. جلد ششم و هفتم، دربردارنده مباحث مربوط به «كتاب البيوع» بوده و «كتاب الصلح»، «الحوالة»، «الضمان»، «الشركة»، «الوكالة» و «الإقرار» در جلد هشتم آمده است. «كتاب العارية»، «الغصب»، «الشفعة»، «القراض»، «المساقاة»، «الرقيق» و «الإجاره» در جلد نهم جای گرفته و «كتاب الطلاق»، «الرجعة»، «الإيلاء»، «الظهار» و «اللعان» در جلد دهم. «كتاب العتق»، «النذور»، «أدب القضاء» و «كتاب القاضي إلی القاضي»، «الشهادات» و «الأقضية و اليمين مع الشاهد» و «كتاب الحدود»، «السرقة»، «قطاع الطريق»، «الأشربة»، «السير» و «كتاب العتق»، «الولاء»، «المدبر»، «مختصر المكاتب» و «كتابة النصراني»، به‌ترتیب در سایر مجلدات کتاب گنجانده شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.