ایران عصر ناصری: سفرنامه‌ی مستشرق سوئدی به ایران از طریق قفقاز و بین‌النهرین
| ایران عصر ناصری: سفرنامه‌ی مستشرق سوئدی به ایران از طریق قفقاز و بین‌النهرین | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | هدین، سون (نویسنده) صابری‌مقدم، وحید (مترجم) |
| ناشر | پیام آزادی |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | ۱۴۰۱ |
| شابک | 7ـ172ـ414ـ600ـ978 |
| موضوع | هدین، اسون اندرس، ۱۸۶۵ - ۱۹۵۲م. -- سفرها -- ایران arIC -- levarT -- nevS srednA , nideH,ایران -- سیر و سیا‌حت -- قرن ۱۳ق 19ht yrutnec* -- noitpircseD dna levart -- narI,ایران -- تاریخ -- قا‌جا‌ریا‌ن، ۱۱۹۳ - ۱۳۴۴ ق rajaQC, 1779 - 1925 -- yrotsiH -- narI |
| کد کنگره | DSR ۱۳۷۹/هـ۴الف۹ ۱۴۰۱ |
ایران عصر ناصری: سفرنامه‌ی مستشرق سوئدی به ایران از طریق قفقاز و بین‌النهرین تألیف سون هدین، ترجمه وحید صابری‌مقدم؛ این کتاب آینۀ تمام نمای اوضاع اجتماعی و سیاسی ایران در اواخر عصر ناصری است و نویسنده آن را با دیدگاهی غیراستعماری و غیرانگلیسی یا فرانسوی یا روسی نگاشته و از نزدیک به مخاطب نشان می‌دهد.
ساختار
کتاب از سی و دو فصل تشکیل شده است.
گزارش کتاب
کشورهای شمال اروپا و به‌ویژه سوئد در زمرۀ کشورهایی در اروپا هستند که در پیشینۀ تاریخی آنان در قالب دولت و نظام سیاسی هیچ نوع سابقۀ استعماری یا تجاوز به سایر کشورها یافت نمی‌شود. روحیات مردمان شمال اروپا عموماً و به طور سنتی آرام و به دور از هر نوع تنش و چالشی است و به گونه‌ای است که علاقمند هستند به طور مستقل تجربیات و کشفیات خود را نسبت به سایر سرزمین‌ها و جوامع بشری و مردم ساکن در آنها داشته باشند و اینکه لزوماً متکی به دیدگاه و نظرات سایر برادران اروپایی خویش نیستند. سون هدین نیز برخاسته از این نوع تفکرات و دارای همین بینش‌هاست. او متولد 19 فوریۀ 1865 در استکهلم و متوفای 26 نوامبر 1952 همان شهر است. وی از دوران نوجوانی به جغرافیا و کشف سرزمین‌های ناشناخته علاقمند بود.
هدین بیش از بیست سال از عمر خویش را در صحراهای آسیا گذرانید و طی این سال‌ها دورافتاده‌ترین نقاط صحراها و دشت‌های آسیا و نیز کویرهای ایران را درنوردید و حاصل جستجوهای جسورانه‌اش را در 65 جلد کتاب و صدها گزارش علمی در شاخه‌های جغرافیا، تاریخ و باستان‌شناسی منتشر کرد. او همچنین اسنااد سیاسی و اطلاعات استراتژیکی ذی‌قیمتی را برای دولت متبوعش به ارمغان آورد. قسمت عمدۀ مخارج سفرهای طولانی وی از جمله سفر اول وی به ایران از سوی دربار سلطنتی سوئد تأمین می‌شد. وی شرق‌شناسی قوی در رشتۀ جغرافیا و از جمله نخبگان عصر خویش بود. حمایت وی از آلمان نازی در جنگ دوم جهانی به شهرت وی لطمه وارد کرد. او همواره مورد ستایش فرماندهان آلمانی بود و آنها از نتایج اکتشافات وی در مشرق‌زمین برای شناسایی سرزمین‌های دوردست آسیایی بهره‌مند می‌شدند.
برداشت‌های هدین از جامعۀ ایران در دوران قاجارها و در عصر ناصری و در زمانی که به تازگی تلگراف وارد ایران شده بود و مأموران انگلیسی تلگراف‌خانه‌های ایران را اداره می‌نمودند، به‌ویژه در ترسیم اوضاع اجتماعی ایران و نقش قدرت‌های بیگانه و میزان نفوذ آنان در کشور ما بسیار شگفت‌انگیز است. او سه سفر به ایران داشته است که اولین آن در سال 1886 و مصادف با فروردین‌ماه 1265 شمسی و در عصر ناصرالدین شاه قاجار ده سال قبل از کشته‌شدن شاه در حرم حضرت عبدالعظیم توسط میرزا رضای کرمانی به ایران انجام شده است.
دومین سفر وی در سال 1891 در همراهی به عنوان مترجم سفیر آکردیته دربار سوئد برای تقدیم عالی‌ترین نشان دربار پادشاهی سوئد به ناصرالدین شاه بود. سومین سفر وی که به مقصد هندوستان و تبت انجام شد، در عصر مظفرالدین شاه قاجار و حدود ده ماه پیش از وقوع و پیروزی انقلاب بزرگ مشروطه بود که با معرفی‌نامۀ رسمی پادشاه اسکار، پادشاه وقت سوئد و نروژ به مظفرالدین شاه برای دیدار از کویر مرکزی ایران به ایران آمد. این سفر ده ماه قبل از پیروزی انقلاب مشروطه در شرایطی است که جامعه در التهاب و در گیرودار و در کش‌وقوس شروع یک انقلاب یا یک دگردیسی اساسی در حد و سطح کشوری است.
این کتاب آینۀ تمام نمای اوضاع اجتماعی و سیاسی ایران در اواخر عصر ناصری است و نویسنده آن را با دیدگاهی غیراستعماری و غیرانگلیسی یا فرانسوی یا روسی نگاشته و از نزدیک به مخاطب نشان می‌دهد. باارزش‌ترین قسمت این کتاب نقشۀ ایران و قفقاز است که برگرفته از منابع آلمانی، روسی و انگلیسی و به زبان سوئدی است که در انتهای کتاب به وسیلۀ نویسنده ترسیم شده است. در این زمان کشورهای عربی حاشیۀ خلیج فارس و عربستان هنوز موجودیتی نداشته و در قالب دولت تشکیل نشده بودند و عموماً در قلمرو امپراتوری عثمانی بودند.
اصل این کتاب به سال 1887 در استکهلم در 3700 نسخه به وسیلۀ انتشارات معروف بونیز سوئد چاپ و منتشر شده است.[۱]
پانويس