اندیشههای سلفیگری در استان سیستان و بلوچستان
| اندیشههای سلفیگری در استان سیستان و بلوچستان | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حیدرینسب، محمدباقر (نويسنده)
مجمع جهانی شیعه شناسی (برای) ابراهیمی، علیرضا ( محقق) |
| ناشر | آشیانه مهر |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | 1391ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-600-6164-40-3 |
| موضوع | سلفیه - سیستان و بلوچستان - سلفیه - دفاعیهها و ردیهها - سلفیه - سیستان و بلوچستان - اوضاع اجتماعی |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ح9الف8 207/5 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
اندیشههای سلفیگری در استان سیستان و بلوچستان، اثر محمدباقر حیدرینسب (1326ش)، در بررسی تطبیقی اندیشههای سلفیگری در استان سیستان و بلوچستان که وضعیت و نفوذ این تفکرات در منطقه و مقایسه آن با مذاهب اهل سنت محلی (مانند اهل حدیث، دیوبندیه و بریلویه) را تحلیل میکند.
ساختار
کتاب شامل مقدمه استاد انصاری بویراحمدی، مقدمه مؤلف، شش فصل اصلی از مفهومشناسی تا راهکارهای مقابله و در نهایت منابع، مآخذ و ضمائم است.
سبک نگارش
سبک نگارش این اثر پژوهشی و تحلیلی است که بر روش تطبیقی و انتقادی استوار است، با هدف آشکارسازی تفاوتهای فکری بین وهابیت و فرقههای اهلسنت.
نویسنده برای تبیین و نقد اندیشهها، به طور گسترده از منابع و دیدگاههای مختلف فرقههای اهلسنت (مانند اهل حدیث، دیوبندیه و بریلویه) استفاده نموده[۱] و در سراسر متن، مطالب را با ارجاعات و مستندسازی دقیق به منابع اصلی ارائه میدهد[۲].
گزارش محتوا
مقدمه استاد انصاری بویراحمدی با تأکید بر آیات قرآنی آغاز میشود و بر این اصل استوار است که مسیر اسلام سعادت دنیا و آخرت را تضمین میکند، مشروط بر آنکه احکام و دستورات الهی رعایت شوند. ایشان بر اهمیت رعایت اصول اخلاقی اسلامی، احترام متقابل به مذاهب دیگر (از جمله احترام به پیروان دیگر مذاهب اسلامی) و حفظ وحدت امت اسلامی تأکید میورزد، چرا که وحدت برترین نعمت تلقی میشود. این مقدمه هشدار میدهد که دشمنان اصلی اسلام از طریق ایجاد تفرقه، نشر اکاذیب، نسبتدادن تهمتهای ناروا، تکفیر و تحریک احساسات، اتحاد بزرگ اسلامی را هدف قرار دادهاند. در ادامه، نویسنده نقدی بر جریاناتی که خود را سلفی میخوانند؛ اما از ظاهر اعمال صالحه به دور هستند، ارائه میدهد و تأکید میکند که بسیاری از علما به مقابله با افکار انحرافی محمد بن عبدالوهاب برخاستهاند[۳].
مقدمه مؤلف، ابتدا استان سیستان و بلوچستان را بهعنوان سرزمینی با مساحت گسترده و مرزهای طولانی با همسایگان معرفی میکند که نماد و الگویی از همزیستی مسالمتآمیز بین جمعیت شیعه و سنی است. وی خدمات نظام اسلامی به مناطق محروم استان و ترویج همدلی و احترام متقابل میان شیعه و سنی را نشانه اجرای سیاستهای درست میداند. مؤلف سپس به نفوذ تفکرات وهابیت اشاره میکند و این نفوذ را ناشی از فعالیتهای دشمنان برای ازبینبردن همبستگی و وحدت میان مردم میداند و آن را نیازمند شناسایی و مقابله با خطرات بزرگ فرهنگی و امنیتی برمیشمارد. مؤلف دلیل انتخاب نام «سلفیگری» برای این تحقیق بهجای «وهابیت» را این توضیح میدهد که بسیاری از اهلسنت محلی با تفکرات سلفی همدل هستند؛ اما نام وهابیت را نمیپذیرند، زیرا وهابیت برخلاف مذاهب چهارگانه اهلسنت، قائل به بدعت در توسل و منکر اجتهاد است. در پایان، مؤلف ساختار کتاب را بهاختصار شرح میدهد[۴].
فصل اول: مفهومشناسی این فصل به ارائه تعاریف دقیق لغوی و اصطلاحی از کلیدواژههای اصلی بحث میپردازد. واژههایی چون ایمان، کفر (در اصطلاح لغت، فقهی، و کلامی)، شرک (در لغت و اصطلاح)، عبادت، توسل، بدعت، اهلسنت و جماعت، و سلفیگری بهتفصیل مورد بررسی قرار گرفتهاند[۵].
فصل دوم: مذاهب، گرایشها و اندیشههای اهلسنت استان؛ در این بخش، ابتدا به مذاهب کلامی (اهل حدیث و ماتریدیه) و مذاهب فقهی اهلسنت (حَنفی) در استان سیستان و بلوچستان اشاره شده. سپس، گرایشها فکری مختلف شامل اهل حدیث (با تمرکز بر اعتقادات کلامی مانند صفات خدا و قضاوقدر)، ماتریدیه (با ویژگیهایی چون تفویض در متشابهات و تکلیف معقول)، دیوبندیه (با تمرکز بر نظام آموزشی و اختلافات با وهابیت در مسائلی چون زیارت قبور و توسل)، و بریلویه (بهعنوان یک فرقه صوفیمشرب که قائل به کرامات اولیا و زیارت پیامبر(ص) است) معرفی میشوند. همچنین، اندیشههای سیاسی و طریقی مانند اخوانالمسلمین، جماعت تبلیغی، و طریقتهای نقشبندیه، قادریه و چشتیه مورد بررسی قرار میگیرند[۶].
فصل سوم: رد پای سلفیگری در استان؛ این فصل ظهور اندیشههای سلفی را در استان سیستان و بلوچستان به چهار دوره تقسیم کرده و تأثیرگذاری سلفیگری را از طریق حوزههای علمیه غیر مقلد (مانند تدریس کتبی چون الوجیز و عقیدة المسلم)، استفاده از کتب و مجلات، سایتها و وبلاگها و همچنین لوحهای فشرده و شبکههای ماهوارهای (مانند شبکه نور) تشریح میکند. در نهایت، به موضوع تهدید و ترور مستبصرین و ذکر نمونههایی از اقدامات تروریستی مرتبط با این تفکر در استان میپردازد[۷].
فصل چهارم: بررسی تطبیقی اندیشههای وهابیت و اهلسنت استان؛ این بخش به بررسی تطبیقی و تطبیق اندیشههای وهابیت با دیدگاههای فرقههای اهلسنت در استان (غیر مقلد، اهل حدیث، دیوبندیه و بریلویه) اختصاص دارد[۸]. گفتار اول: موارد مشترک فکری بین محمد بن عبدالوهاب و علمای استان؛ موضوعات اصلی مقایسه شامل: دیدگاهها در مورد بدعت، حیات برزخی انبیا و اولیا، مسئله توسل و اقسام آن، شفاعت، سجده بر غیر خدا، موضوع علم غیب پیامبر(ص)، نذر و ذبح برای غیر خدا و موضوعاتی چون زیارت قبور توسط زنان و جشن میلاد پیامبر(ص) هستند[۹].
گفتار دوم: موارداختلافی بین اندیشههای محمد بن عبدالوهاب و علمای استان؛ موارد مورد مقایسه؛ تکفیر، بدعت، صفات خبریه، وضعیت مردگاه در برزخ،حاضر و ناظر بودن پیامبر(ص) و... [۱۰].
فصل پنجم: علل نفوذ سلفیگری در استان؛ این فصل به تحلیل عوامل مؤثر در گسترش سلفیگری میپردازد. برخی از این عوامل شامل انگیزههای سیاسی (مانند مخالفت با نظام جمهوری اسلامی و نقش کشورهای خارجی)، وابستگی فکری اکثریت اهلتسنن به دیوبندیه، تأسیس مدارس سلفی و استفاده از رسانههای ارتباطی و همچنین ایجاد شکاف بین اهلسنت و آموزههای مکتب اهلبیت(ع) ذکر شدهاند[۱۱].
فصل ششم: راههای مقابله با اندیشه سلفیگری؛ این فصل به ارائه راهکارهایی جهت مقابله با اندیشههای سلفیگری در منطقه میپردازد. در این بخش، بهضرورت بیان دیدگاه شیعه بهعنوان یکی از روشهای مقابله اشاره شده است[۱۲].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.