املاء ما من به الرحمن من وجوه الإعراب و القراءات في جمیع القرآن

إملاءُ ما مَنَّ به الرحمانُ مِن وجوهِ الإعرابِ و القرائاتِ في جميعِ القرآن‌، نوشته فقیه حنبلى و نحوی قرآن‌پژوه قرن ششم و هفتم قمری، ابوالبقاء عبداللّه بن حسین بن عبداللّه عُکبری (متوفای 616ق)، از آغاز تا انجام قرآن کریم را از نظر اعراب و ترکیب نحوی و قرائت‌های گوناگون و گاهی واژه‌شناسی توضیح داده است. نام دیگر کتاب حاضر، التبيان في إعراب القرآن است.

املاء ما من به الرحمن من وجوه الإعراب و القراءات في جمیع القرآن
پدیدآوران	عکبری، عبدالله بن حسین (نويسنده) عوض، ابراهیم عطوه (محقق)
ناشر	شرکة مکتبة و مطبعة مصطفی البابي الحلبي و اولاده
مکان نشر	مصر - قاهره
سال نشر	13سده
چاپ	1
شابک	‎-
زبان	عربی
تعداد جلد	2
کد کنگره	/ع8الف8 82/8 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

هدف و روش

نویسنده با تأکید بر اینکه استوارترین راه برای دستیابی به معنا و تبیین اغراض و اهداف قرآن، شناخت اعراب و ترکیب آن و فهمیدن و استخراج اهداف آن در انواع خطاب‌ها و مطالعه در وجوه مختلفی است که از طریق رهبران بزرگ نقل شده است، افزوده است: کتاب‌هایی که در این علم نوشته شده، فراوان و برخی خیلی مختصر و برخی دیگر خیلی مفصل است. او ادامه داده است: چون کتاب‌های معانی القرآن را این‌گونه یافتم، علاقه‌مند شدم تا کتابی با حجم کم و مسائل علمی فراوان بنویسم؛ به‌گونه‌ای که در آن به ذکر ترکیب عبارات و وجوه قرائت‌های مختلف اکتفا شده باشد.

ساختار و محتوا

مباحث این کتاب، بر اساس ترتیب سوره‌ها تنظیم شده و نویسنده در هر موردی که لازم دیده، اعراب و ترکیب نحوی واژگان و عبارات قرآنی و معانی آنها را توضیح داده است. ابوالبقاء عُکبری کتابش را با اعراب استعاذه و تسمیه (بسمله) شروع کرده و با ترکیب نحوی «ناس» پایان داده است.

ارزش علمی

به گفته مفسّر و قرآن‌پژوه معاصر، محمدهادی معرفت (۱۳۰۹-۱۳۸۵ش)، این کتاب، مختصرترین و جامع‌ترین کتابی است که مهم‌ترین نکات ادبی - نحوی قرآن و انواع قرائات آن را جمع کرده است و مؤلف آن در بیان این نکات به‌ایجاز سخن گفته است و در خصوص دشوارترین موارد ترکیبی و اعرابی قرآن که هر مفسّر و خواننده و مراجعه‌کننده به معانی قرآن کریم به آن نیازمند است، حق کلام را - به‌شایستگی - ادا نموده است.

تصحیح

متأسفانه تصحیح این اثر به‌صورت علمی و روشمند انجام نشده است و مشخص نیست بر اساس کدام نسخه یا نسخه‌های خطی چاپ و منتشر شده است.

منابع مقاله

1. متن کتاب.
2. معرفت، محمدهادی، تفسیر و مفسران.