الهداية
الهدایة، از آثار پزشک و حکیم ممتاز ایرانی قرن پنجم هجری قمری، شيخالرئيس ابوعلى سينا (۳۷۰- ۴۲۸ق)، اثری مختصر و جامع در باب حکمت مشایی است و نگارنده میکوشد خلاصهای از مجموعه حکمت رایج در آن روزگار را با کوتاهترین و گویاترین عبارات بیان کند. پژوهشگری ناشناخته به نام دکتر محمد عبده (دانشکده دارالعلوم دانشگاه قاهره) این کتاب را تحقیق و تصحیح کرده و تعلیقاتی بر آن افزوده است.
| الهداية | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن سینا، حسین بن عبد الله (نويسنده) عبده، محمد (محقق و مقدمه نویس) |
| عنوانهای دیگر | نص عربی فلسفی لم یسبق نشره ** کتاب الهدایة |
| ناشر | مکتبة القاهرة الحدیثة |
| مکان نشر | مصر - قاهره |
| سال نشر | 1974م |
| چاپ | 2 |
| شابک | - |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ه4 564 BBR |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
هدف و روش
- ابوعلى سينا در زمانی که در قلعهای به نام فردجان محبوس بود، این کتاب را به طور خاص برای برادر خودش (علی) نوشت تا به آسانی مقصود از حکمت مشایی را دریابد. هدف اصلی این بود که خلاصهای از علوم فلسفی را با موجزترین لفظ و واضحترین عبارت برای او بنگارد. [۱] و [۲]
ساختار و محتوا
- در کتاب حاضر (شامل 2 مقدمه و 3 فنّ)، موضوعات ذیل به ترتیب مطرح شده است:
- مقدمه مصحح: معرفی زندگی و روش ابوعلى سينا و کتابش (الهدایة) و توضیح ارتباط علوم فلسفی با منطق از نظر ابوعلى سينا و چگونگیهای تصحیح و تعلیقات.
- مقدمه نویسنده: هدف و روش و معرفی اجمالی کتاب و هدیه به مخاطب و دعا برای او.
- فنّ اول «منطق»: این بخش شامل 9 قسمت اصلی است که به مباحث بنیادین منطق میپردازد مانند الفاظ و معانی، قضایای شرطیه و حملیه، صناعات خمس (برهان، جدل، خطابه، شعر و مغالطات)
- فنّ دوم «طبیعیات»: این بخش شامل مباحثی مانند موضوع و مبادی علم طبیعی، بحث درباره تغییر (حرکت تدریجی و کون و فساد دفعی) مکان و نفی خلاء، زمان، احکام افلاک و فلکیات و نفس نباتی، حیوانی و انسانی است.
- فنّ سوم «الهیات»: این بخش به مباحث حکمت الهی اختصاص دارد و شامل مباحثی درباره الهیات بالمعنی الاعمّ (معانی عامه و کلیات هستیشناسی فلسفی) و الهیات بالمعنی الأخصّ (بحث عمیق پیرامون واجب الوجود و صفات او) و مسائلی همچون معرفت و سعادت میشود.
- یادآوری: در اینجا گفتیم که این اثر، سه فنّ دارد ولی در آخرین صفحه کتاب حاضر، «الهیات» فنّ چهارم شمرده شده است [۳] پاسخ این است که نویسنده فنّ ریاضیات را نیاورده زیرا در آن اختلافی نیست ولی در پایان با لحاظ آن، «الهیات» را فنّ چهارم دانسته است. [۴] و یا خوانندگان ریاضیات را حذف کردهاند. [۵]
نمونه مباحث
- 200- و اما بدنی که مبعوث میشود، اگر خوشبخت باشد حظّ خودش را از لذات بدنی میبَرَد و اگر بدبخت باشد حقّش از عذابهای بدنی بهصورت کامل به او داده میشود جز اینکه لذت و اذیت روحانی، هر کدام از این دو، در باب خودش رساتر است. «و الله وليّ الرحمة». و خدا سَرور مهربانیها است. [۶]
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.