الموجز في تاريخ الطب و الصيدلة عند العرب
| الموجز في تاریخ الطب و الصیدلة عند العرب | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حسین، محمد کامل (نویسنده) اصفهانی، محمدمهدی (مقدمه‌نويس) |
| عنوان‌های دیگر | کتاب الموجز فی تاریخ الطب و الصیدله عند العرب |
| ناشر | دانشگاه علوم پزشکی ایران، مؤسسه مطالعات تاريخ پزشکی، طب اسلامی و مکمل |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1387 ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | پزشکی اسلامی گیاهان دارویی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | R 128/3 /ح59 م9 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
الموجز في تاريخ الطب و الصيدلة عند العرب تألیف دكتر محمد كامل حسین و تعدادى از اساتيد و محققین عرب، مجموعه‌اى ارزشمند از اطلاعات طبقه‌بندى شده در زمينه پزشکى و داروسازى است. هدف از نگارش و تدوين اين مجموعه به تصريح نویسنده نه تنها بيان بخشى از تاريخ گذشته، بلكه بازسازى امروز و آينده تاريخ پزشکى است.
ساختار
كتاب در دو جزء مشتمل بر نه و هفت بخش به رشته تحرير درآمده است.
جزء اول كتاب توسط دكتر كامل حسین، دكتر محمد دارد التنير، دكتر ابوشادى الروبى، دكتر مرسى عرب دكتر سمير ابوزيد، دكتر فؤاد الحفناوى، و دكتر فهمى ابادير انجام شده است. جزء دوم كتاب نيز تأليف دو نفر از اساتيد دانشگاه‌هاى مصر دكتر عبدالعظيم حفنى صابر و دكتر عبدالحليم منتصر است.
گزارش محتوا
به طور كلى مراجعه به تاريخ نه به خاطر مرور گذشته و سرگرمى است بلكه تاريخ زير بناى علوم است. هر علم از ابتداى پيدايش تا آخرين مراحل رشد در مسير تاريخ گام برمى‌دارد و بر اساس مقتضياتى گاه رشد آن كند و گاه رشدى فزاينده به خود مى‌گيرد. بررسى تاريخ علوم نيز از اين نظر قابل بررسى است.
در كتاب اين انديشه مورد توجه قرار گرفته است كه براى رشد هر علم نيازمند شناسايى زمينه‌هاى رشد و يا افول آن هستيم، از اين‌رو اين مجموعه هر چند مقالاتى تاريخى است، ولى تنها به بيان تاريخ بسنده نشده بلكه به آنچه توجه شده علوم در بستر تاريخ است.
نكته ناخوشايند در اين‌گونه كتاب‌ها تعصب نويسندگان و معرفى شخصيت‌هاى علمى ایرانى به عنوان عرب به بهانه تأليف تمام يا تعدادى از آثار آنها به زبان عربى (زبان علمى متداول بخشى از قرون تمدن اسلامى) است كه ظاهراً نه تنها اغلب نويسندگان عرب بلكه تعدادى از نويسندگان اروپايى نيز هنوز اين شيوه ناپسند را دنبال مى‌كنند.
در جزء اول كتاب پس از يك مقدمه مفصل درباره تاريخ طب دوره تمدن اسلامى و ذكر طبقات پزشکان به توضيح كليات دانش پزشکى پرداخته شده است. پس از آن با طبقه‌بندى امراض داخلى، قلب و گردش خون، جراحى، امراض زنان و تولید مثل، بيمارى چشم، امراض دهان و دندان، بيمارستان‌هاى دوره تمدن اسلامى و نقش زنان در پزشکى و پرستارى و بحثى درباره اخلاق پزشکى و سرچشمه آن در تمدن اسلامى مباحث جالب و تحليل علمى و خواندنى خوبى ارائه شده است. نظرات دانشمندان و مورخين خارجى درباره طب دوره تمدن اسلامى و شرح حال كوتاهى از مشاهير پزشکى دوره تمدن اسلامى پايان بخش اين جزء از كتاب است.
جزء دوم كتاب در زمينه داروسازى است. نویسنده پس از تعاريف مقدماتى از علم داروسازى و مفردات و مركبات داروئى، اشاره مختصرى به داروسازى نزد برخى از ملل و اقوام قبل از اسلام نموده و چگونگى انتقال ميراث علمى گذشتگان و آموزش داروسازى در دوره تمدن اسلامى، نظام بازرسى و كنترل داروها را مطرح كرده است.اطلاعات بسيار سودمندى راجع به علم مفردات، آزمايش داروها، عمر داروها و تأليف مربوط به علم مفردات پزشکى و فارماكودينامى، شناخت افعال و قواى ادويه، نوآورى‌هاى دوره تمدن اسلامى، اعمال مختلف آماده‌سازى داروها، لوازم و تجهيزات، دوران و مقادير، چگونگى ساخت داروهاى مركب و بالاخره اشكال مختلف دارويى در اين جلد از كتاب گنجانده شده است.
بخش پايانى كتاب به معرفى مختصر تعدادى از شخصيت‌هاى علمى دوره تمدن اسلامى كه در داروسازى آثار ارزشمندى از خود به يادگار گذاشته‌اند به همراه اطلاعاتى راجع به داروسازى دوران اسلامى در اروپا و فهرست لغات و اصطلاحات داروسازى آمده است كه مجموعاً كتاب را به لحاظ محتوايى ممتاز مى‌سازد.
وضعيت كتاب
افست كتاب توسط مؤسسه مطالعات تاريخ پزشکى، طب اسلامى و مكمل دانشگاه علوم پزشکى ایران در سال 1387ش با ديباچه‌اى از دكتر محمد مهدى اصفهانى پيرامون معرفى كتاب منتشر شده است.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب