المثنی
المثنی، اثر عبدالواحد بن علی عسکری حلبی، مشهور به ابوطیب لغوی، ادیب و لغتشناس برجسته عرب (کشتهشده در ۳۵۱ق)، به بررسی و تحلیل واژههای مثنی در زبان عربی میپردازد.
| المثنی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابو الطیب لغوی، عبد الواحد بن علی (نويسنده) تنوخی، عزالدین (محقق) |
| ناشر | المجمع العلمي العربي |
| مکان نشر | سوریه - دمشق |
| سال نشر | 1339ش - 1380ق - 1960م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | زبان عربی - تثنیه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 2م2الف 6141 PJ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
کتاب، یکی از آثار مهم در حوزه زبانشناسی و صرف و نحو عربی است و جایگاه ویژهای در مطالعات دستور زبان عربی دارد.
جایگاه کتاب
- این کتاب بهعنوان یک منبع معتبر در حوزه صرف و نحو عربی شناخته میشود.
- رویکرد تحلیلی ابوالطیب لُغوی به مسائل زبانی، این اثر را به مرجعی برای پژوهشگران تبدیل کرده است.
- استفاده از شواهد زنده زبانی (مانند اشعار و امثال عربی) اعتبار علمی کتاب را افزایش داده است.
روش و محتوا
کتاب المُثنّی بهطور خاص به بررسی قواعد و استثناهای مربوط به صیغه مثنّی در زبان عربی اختصاص دارد[۱]. در زبان عربی، مثنی یعنی اسمهایی که با زیادت علامتهایی به آخر آنها بر دو چیز دلالت میکنند؛ علامتهایی مانند «ان» در حالت رفع و «ین» در حالت نصب و جر[۲].
کتاب، بهصورت ابواب و بخشهای مختلف تنظیم شده است. ده باب به مثنی در اسم و دو باب به مثنی در فعل اختصاص دارد[۳]. هر باب از این ابواب، به موضوع خاصی مربوط به مثنیها اختصاص دارد و به بررسی جزئیات نحوی و صرفی آنها میپردازد.
پارهای از مباحث مطرحشده در این کتاب عبارتند از:
- واژههایی که بر دو چیز با دو نام مختلف دلالت دارند، ولی از نظر لفظی نام یکی از آن دو چیز بر دیگری غلبه داده شده است؛ مانند: عمران (عمر و ابوبکر)، مروتان (صفا و مروه) و...[۴].
- واژههایی که بر دو شیء مشترک در اسم دلالت میکنند؛ مانند مسجدان (مسجد مکه و مسجد مدینه) و...[۵].
- واژههایی که بر دو چیز با صفات متفاوت دلالت میکنند، ولی صفت یکی بر دیگری غلبه داده شده است؛ مانند: اسودان (خرما و آب؛ درحالیکه آب سیاه نیست و صفت سیاهی فقط مال خرماست)[۶].
و....
محقق، در انتهای کتاب، مطالب مثنیات ابوجعفر محمد بن حبیب، مثنیات ابن سیده لغوی اندلسی، مثنیاتی از المزهر سیوطی و مثنیات ابن سکیت را اضافه کرده و تکملهای را برای باب نهم ارائه داده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.