الكوكب الدري فيما يتخرج على الأصول النحوية من الفروع الفقهية
| الكوكب الدري فيما يتخرج على الأصول النحوية من الفروع الفقهية | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | اسنوی، عبدالرحیم بن حسن (نويسنده) عواد، محمد حسن (محقق) |
| ناشر | دار عمار |
| مکان نشر | اردن - عمان |
| سال نشر | 1405ق - 1985م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /الف5ک9 164 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
الکوکب الدری فیما یتخرج علی الاصول النحویة من الفروع الفقهیة تألیف جمال‌الدین اسنوی (متوفی 772ق)، از جمله مطالعات لغوی تطبیقی است که بر فروع فقهی تطبیق شده است. این کتاب با تحقیق محمد حسن عواد منتشر شده است.
آنگونه که محقق اثر گفته است این اولین کتابی است که مسائل فقهی را بر اساس اصول نحوی مطرح کرده است؛ البته تصریح کرده که این بدین معنا نیست که کوشش‌هایی از جنس نوشته او که مسائل فقهی را بر مدار مسائل ادبیات عربی نوشته باشند سابقه ندارد؛ به عنوان مثال کسائی به‌ویژه در مناظره‌اش با قاضی ابویوسف و فراء نیز در مناظره با محمد بن حسن شیبانی مسائل فقهی را بر مدار مسائل ادبیات عربی نوشته‌اند.[۱] مقصود از نحوی به معنای عام مشتمل بر صرف و نحو است و مباحث دلالت و اصوات در آن داخل می‌شود.[۲]
در این اثر 158 مسئله در پنج باب و بیست و هفت فصل مطرح شده است. شیوه نگارش نویسنده از ابتدا تا انتهای کتاب تغییر نکرده است: وی ابتدا مسأله نحوی را مطرح کرده، سپس مسأله فقهی را به دنبال آن آورده است و پس از آن حکم فقهی را بر مبنای مقتضیات قواعد فقهی به‌طور خلاصه بیان کرده است[۳]. در ابواب کتاب به ترتیب اسماء، افعال، حروف، تراکیب و معانی متعلق به آن‌ها، و در آخر حقیقت و مجاز مورد بحث قرار گرفته است. در فصل اول از باب دوم، شرح حال جمال‌الدین اسنوی با استفاده از منابع مختلف گردآوری شده است.[۴] نویسنده به تفکیک اساتید وی را در فقه، حدیث، علوم عقلی و ادبیات عربی ذکر کرده است. همچنین شاگردان و آثارش را معرفی کرده است.[۵]
محمد حسن عواد در مقدمه کتاب به این نکته اشاره کرده که مسائل نحوی ذکر شده در کتاب منقول از کتب نحوی و به‌ویژه «شرح التسهیل» و «ارتشاف الضرب» ابو حیان اندلسی (متوفی 745ق) است. همانگونه که مسائل فقهی منقول از کتب فقهی و به‌ویژه «الشرح الکبیر» رافعی قزوینی (متوفی 623ق) و «روضة الطالبین و عمدة المفتین» نووی (متوفی 676ق) است.[۶]
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- بن سعود بن فارس العصیمی، خالد، «توظیف دلالة الصیغة فی الفقه عند الاسنوی فی کتابه الکوکب الدری»، جامعة ام القری (العلوم الغات و آدابها)، رجب 1433، العدد 8، ص 121 تا 178.