الطب النبوي المعروف بکتاب المنهج السوي و المنهل الروي في الطب النبوي
| الطب النبوي المعروف بکتاب المنهج السوي و المنهل الروي في الطب النبوي | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر (نويسنده) اه‍دل، ح‍س‍ن م‍ق‍ب‍ول (محقق) |
| عنوان‌های دیگر | المنهج السوي و المنهل الروي في الطب النبوي |
| ناشر | مؤسسة الکتب الثقافیة |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1423ق - 2002م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | پزشکی اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 8م9س 127/5 R |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
الطب النبوي، المعروف بكتاب المنهج السوي و المنهل الروي في الطب النبوي، اثر جلال‌الدین عبدالرحمن سیوطی (متوفی 911ق)، کتابی است مشتمل بر احادیث وارده در طب.
سیوطی به رسم عادت خود در دیگر تألیفاتش، از تمامی کسانی که از آثارشان اقتباس کرده و بهره برده، یاد نموده، سند احادیث را ذکر کرده است[۱].
وی در باب‌های یازده و دوازده، به اعضای اصلی و اعضای خادمه و همچنین حواس پنج‌گانه و اقسام آن پرداخته است. در باب سیزدهم، در بیان اسباب ضروری، احادیث مربوط به مراقبت از سلامتی و زندگی انسان را به دست می‌دهد؛ شامل: مسکن و هوا، خوردنی و نوشیدنی، حرکت و سکون (در بدن و روح)، کنترل خواب و یقظه، حمام، جماع، تدبیر فصول، فصد و استفراغ، تب و مداوا با غذا، حجامت، فصد، حجامت، استفراغ، کی (داغ‌گذاری)، حقنه (تزریق)[۲].
در باب چهارده که درباره داروها و غذاهای مفرد (ساده) است، آمده است: در پاره‌ای احادیث نبوی، به اسامی گیاهان خوراکی یا دارویی، اشاره شده است. سیوطی این احادیث را جمع‌آوری کرده، اسامی گیاهان و محصولات حیوانی دیگر که در طب عمومی کاربرد داشته است را بدان‌ها افزون کرده، آنها را به‌ترتیب حرف اولشان، قرار داده است. وی از تأثیرات دارویی هریک به‌اختصار سخن گفته است. اسامی برخی از آنها، بدین شرح است: اترج، اثمد، اهلیلج، ارز (برنج)، بنفسج، حبه سوداء (سیاه‌دانه)، حنا، خل (سرکه)، حمر، رمان (انار)، زبیب (کشمش)، زیت (روغن)، سفرجل (به)، سکر (شکر)، سنا، سنوت، سمسم (کنجد)، سمن، سواک، شحم (دنبه)، صبر (گیاه)، عسل، فاغیه، فستق (پسته)، لوز، قسط بجری (عود هندی)، قصب السکر (نی‌شکر)، کباث، کماه (دنبلان)، لبن[۳].
در باب پانزدهم که درباره داروهای مرکب است، سیوطی از ابن قیم جوزی، روایت کرده است که گفته: از رهنمون‌های پیامبر(ص) خوددرمانی و سفارش آن به یاران و صحابه‌اش بود. نه ایشان و نه اصحاب، از داروهای ترکیبی (اقرباذین) استفاده نمی‌کردند، بلکه داروهای ساده مورد استفاده آنها بود. گاهی هم به داروهای مفرد به‌عنوان مکمل یا کاهش تلخی و حدت آن چیزی اضافه می‌کردند[۴].
سیوطی در کتابش، سعی کرده است میان نگاشته‌های اطبای مشهور، همچون ارسطو و جالینوس (از یونانیان) و ابن سینا، ابن النفیس و عبداللطیف بغدادی (از مسلمانان) و نگاشته‌های پاره‌ای از مؤلفان در طب نبوی، به‌ویژه اباالحسن علی بن عبدالکریم طرخان حموی (650-730ق) و ابن قیم جوزیه (متوفی 750ق) همخوانی ایجاد کند؛ اما سیوطی هنگام بحث مداوا، صرفا به داروهای ساده بسنده کرده است[۵].
در باب شانزدهم، در بیان امراض مربوط به اعضای مرتبط، سیوطی از دلایل و عوارض پاره‌ای بیماری‌های معروف و انتشاریافته در زمان خود، سخن گفته است[۶].
پانویس
منابع مقاله