الشهاب الثاقب في مناقب علي بن أبي‌طالب عليه‌السلام
| الشهاب الثاقب في مناقب علي بن أبي‌طالب عليه‌السلام | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | شيرواني، محمدشريف بن رضا (نویسنده)
علوان، نبیل رضا (محقق) عتبه الحسينيه المقدسه. قسم الشوون الفکريه و الثقافيه. شعبه التحقيق (تهیه کننده) |
| ناشر | العتبة الحسينية المقدسة، قسم الشؤون الفکرية و الثقافية |
| مکان نشر | عراق - کربلای معلی |
| سال نشر | مجلد1: 2012م , 1433ق |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
الشهاب الثاقب في مناقب علي بن أبي‌طالب عليه‌السلام نوشته محمدشریف بن محمدرضا شیروانی کتابی است به زبان عربی و با موضوع کلام که نویسنده برخی آیات و اخبار درباره فضیلت امیرالمؤمنین علی(ع) را شرح و توضیح می‌دهد.[۱] نبیل رضا علوان تحقیق این کتاب را انجام داده است.
نام اصلی کتاب که نویسنده (شریف شیروانی) بر آن نهاده «الشهاب الثاقب لنواصب الأئمّة الأطائب» است. وی در مقدمه‌اش، ثواب این اثر را به پدرش اهدا کرده است.[۲]
ساختار
کتاب دارای سه مقدمه به نام اهدائیه از طرف ناشر، مقدمه تحقیق و مقدمه مؤلف است و محتوای مطالب در سه فصل، هشت مطلب و یک روضه گنجانده شده است.
نویسنده در این اثر به یکصد و هفتاد و دو اثر از منابع فقهی، حدیثی، تفسیری، تاریخی و... از شیعه و سنی ارجاع داده است. از مهم‌ترین این منابع، اثبات الهداة شیخ حر عاملي، الاحتجاج طبرسي، ارشاد شیخ مفید، اسباب النزول سیوطی، الاصابة فی تمییز الصحابة ابن حجر، الامامة و السياسة ابن قتیبه دینوری، بحارالانوار علامه مجلسی، تاریخ یعقوبی، تفسیر صافی فیض کاشانی، تفسیر (جامع البیان عن تأویل القرآن) طبری، سنن و الجامع الکبیر ترمذی، الجامع الصغیر سیوطی و... هستند.
گزارش محتوا
همان‌طور که نویسنده گفته: موضوع کتاب به آیات و روایاتی که درباره امیرالمؤمنین(ع) نازل شده اختصاص دارد.[۳]
در فصل اول مدت عمر و القاب و کنیه‌ها و فرزندان و وفات آن حضرت(ع) را توضیح می‌دهد. در فصل دوم تولد آن حضرت را بیان می‌کند. وی در فصل سوم به ازدواج آن حضرت با فاطمه زهرا(س) پرداخته است.[۴]
مطالب هشت‌گانه کتاب به شرح ذیل است:
آیات نازل شده، روایات، معجزات آن حضرت(ع)، زهد و قضاوت‌های ایشان، شجاعت علی(ع)، فضیلت شیعه، سادات از ذریه امام على(ع) و فضیلت زیارت قبرهای امامان(ع). روضه کتاب هم دربردارنده روایات متفرقه و برخی اشعار درباره مدح آن حضرت(ع) است.[۵]
از 63 سال عمر امیرالمؤمنین(ع) ایشان 33 سال در مصاحبت رسول خدا(ص) بودند که ده سال آن قبل از بعثت بود (آن حضرت در 10 سالگی اسلام آورد) و 13 سال بعد از بعثت در مکه و 10 سال در مدینه. علی(ع) اندکی کمتر از بیست‌ونه سال و هفت ماه بعد از پیامبر(ص) زنده بود.[۶]
نویسنده در فصل دوم از ولادت آن حضرت(ع) در داخل خانه کعبه و اختصاص این فضیلت در میان تمامی آدمیان به امیرالمؤمنین علی(ع) می‌نویسد سپس از مقام و شخصیت مادر آن حضرت؛ فاطمه بنت اسد و اسلام و شرف ابوطالب، پدرش سخن می‌گوید.[۷]
شریف شیروانی در فصل سوم کتاب درباره تزویج علی(ع) و فاطمه(س) در آسمان‌ها و به دست ملائکه توضیح می‌دهد. او برای این امر به روایات استشهاد می‌کند. همچنین روایاتی درباره دستور پیامبر(ص) به زنانش که در تزویج علی(ع) و فاطمه(س) دف بزنند، و دیگر مسائل جانبی ازدواج مانند دستور فروش سپر به علی(ع)، خطبه آن حضرت دراین‌باره و فضائلی درباره هریک از علی(ع) و فاطمه(س) ذکر می‌کند.[۸]
نویسنده در مطلب اول از هشت مطلب کتاب، پنجاه‌وشش آیه از آیات نازل شده در فضیلت علی(ع) و اولاد آن حضرت ازجمله آیات سقایت حجاج، اصطفاء، صدیقون، اعطاء خاتم به فقیر، تطهیر، ذی‌القربی، تبلیغ، اکمال دین، اولی‌الامر، اعتصام به حبل‌الله، لیلة المبیت، مباهله و... و سوره کوثر را ذکر کرده و شرح می‌دهد.[۹]
او در بخش احادیث وارده (مطلب دوم کتاب) درباره این مطلب هشتادونه روایت مانند معیت علی و حق و گردش حق بر مدار علی(ع)، منافق یا حرام‌زاده بودن مبغض علی بن ابی‌طالب(ع)، غدیر خم، عبادت نگاه به علی(ع) و... را ذکر می‌کند.[۱۰]
شیروانی در مطلب سوم کتاب هفتادوهشت معجزه و کرامت از علی بن ابی‌طالب(ع) را ذکر کرده و شرح می‌دهد. برخی از آن‌ها مربوط به اخبار از آینده هستند و برخی به ویژگی‌های جسمانی آن حضرت اشاره می‌کنند و برخی دیگر، بر سیطره ایشان در عالم تکوین و... اشاره دارند.[۱۱]
او در مطلب چهارم کتاب، از زهد آن امام(ع) می‌نویسد یکی از نمونه‌هایی که برای زهد آن حضرت(ع) ذکر کرده روایت سوید بن غفلة است که می‌گوید خدمت آن حضرت رسیدم و او را دیدم که نان جوی بسیار خشن و خشکی را به‌سختی تکه می‌کند و با شیر شتری که طعم آن برگشته بود می‌خورد به فضه که خادمه منزل بود گفتم از خدا نمی‌ترسى که سبوس جو را نمی‌گیری؟ گفت به خدا سوگند خودش دستور داده که سبوسش را نگرفته نان بپزم.[۱۲]
نویسنده در مقام پنجم از شجاعت امیرالمؤمنین(ع) می‌نویسد. او دوازده مورد از این موارد را ذکر می‌کند که کشتن عمرو بن عبدود در خندق، فتح قلعه خیبر و کندن درب آن به‌تنهایی، دفاع جانانه‌اش از پیامبر(ص) در جنگ احد، شجاعت‌هایش در قضیه غار، غزوه‌های بدر، ذات السلاسل، حنین و... ازجمله این موارد هستند.[۱۳]
وی در مطالب ششم، هفتم و هشتم فضایل و شرف شیعه، سادات و زیارت قبور مطهر معصومین(ع) را بر اساس روایات تبیین کرده است. او در روضه کتاب روایات متفرقه‌ای را که در مدح آن حضرت(ع) است آورده است.[۱۴]
وضعیت کتاب
کتاب دارای فهارس فنی (آیات، احادیث، مصادر تحقیق و محتوای مطالب) در انتهای کتاب است.
محقق کتاب، نبيل رضا علون، کتاب را به امیرالمؤمنین(ع) اهدا کرده است.[۱۵]
رونوشت نمونه تصاویر صفحه‌های اول و آخر نسخه خطی در صفحات 18 و 19 کتاب آمده است. نویسنده، در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر ارجاعات گاهی مطالب مفیدی در توضیح محتوای کتاب دارد..
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.