السابق و اللاحق في تباعد ما بین وفاة راویین عن شیخ واحد

السابق واللاحق في تباعد ما بين وفاة راويين عن شيخ واحد اثر ابوبکر احمد بن علی خطیب بغدادی (متوفی 463ق)، درباره اختلاف میان دو راوی غیر هم‌عصر در روایت از یک شیخ واحد.

السابق و اللاحق في تباعد ما بین وفاة راویین عن شیخ واحد
پدیدآوران	خطیب بغدادی، احمد بن علی (نويسنده) زهرانی، محمد بن مطر (مصحح)
ناشر	دار الصميعي
مکان نشر	عربستان - ریاض
سال نشر	1421ق - 2000م
چاپ	2
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/خ6س2 115 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

محقق اشاره نموده است که، گویا کسی پیش از خطیب بغدادی از اصطلاح سابق و لاحق، بدین شکل استفاده نکرده است. خطیب موضوع کتاب را، چنین بیان داشته است: «در آن نام راویانی را که در روایت از یک شیخ شریک بودند و زمان وفاتشان باهم بسیار متفاوت و مرگ آنها با تأخیر زیادی نسبت به یکدیگر رخ داده بود، ذکر نموده و آن را «السابق واللاحق» نامیدم». ابوعمر بن صلاح در «علوم الحدیث» و عراقی در «الألفية» نیز با تعابیری مشابه، این موضوع را مطرح نموده‌اند. نکته قابل تأمل اینکه هر کس این تعاریف را بررسی کند، آنها را بسیار نزدیک و حتی متحد خواهد یافت و خواهد دید که کسانی که پس از خطیب آمده‌اند، در تعاریف خود با تعریف او، تفاوتی نداشتند و همه این تعاریف، ناظر به این امر است که موضوع مورد بحث، درباره روایت راوی متأخری است که در کنار راوی متقدمی قرار گرفته است که در روایت از شیخ خود شریک بوده ولی با این حال، این دو راوی با یکدیگر معاصر نیستند.

نویسنده حداقل اختلاف بین مرگ دو راوی را شصت سال در نظر گرفته و اگر اختلافی کمتر از آن بوده، از آن غفلت کرده و شرط او در پرداختن به اسامی راویان، همین بوده است. اسامی، بر اساس ترتیب حروف الفبا، در حرف ابتدای نامشان، بوده و از هر دو شیخی که روایتی از یک شیخ واحد نقل کرده‌اند، آن روایت ذکر شده است. سپس به سال وفات آنها و فاصله زمانی میان آن، اشاره شده است. این روش نگارش، تقریبا تا اواسط کتاب رعایت شده ولی پس از آن، تغییر کرده و دیگر هنگام ذکر تاریخ وفات، از سلسله سند استفاده نشده و نویسنده روایات راویان از یک شیخ را ذکر نکرده است مگر به ندرت و به ذکر نام آنها و مدت زمان میان وفاتشان، اکتفا شده است.

وی دویست و سی شیخ را عنوان قرار می‌دهد و دو راوی آنها را برمی‌شمرد.

منابع مقاله

مقدمه کتاب.