الرسالة الموضحة في ذکر سرقات أبي الطيب المتنبي و ساقط شعره
| الرسالة الموضحة في ذکر سرقات أبي الطيب المتنبي و ساقط شعره | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حاتمی، محمدبن حسن (نويسنده) نجم، محمد یوسف (محقق) |
| ناشر | دار بيروت ** دار صادر |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1385ق - 1965م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | متنبی، احمد بن حسین، 303 - 354ق. - نقد و تفسیر - شعر عربی -- قرن 4ق. -- تاریخ و نقد |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 5ر2ح 3988 PJA |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
الرسالة الموضحة في ذكر سرقات أبيالطيب المتنبي و ساقط شعره، اثر ابوعلی محمد بن حسن حاتمی کاتب (310-388ق)، در موضوع سرقتهای ادبی و افتادگیهای اشعار ابوطیب متنبی (303-354ق) و نقد و تحلیل آنهاست.
اهمیت کتاب
میتوان گفت اولین و مهمترین کتابی است که به شکل کامل در نقد شعر متنبی نوشته شده است و منشأ نقدهای بعد از وی مانند الكشف عن مساوي المتنبي صاحب بن عباد (متوفای 385ق)، الوساطة بين المتنبي و خصومه از علی بن عبدالعزیز جرجانی (متوفای 392)، جزء اول اليتيمة ثعالبی (متوفای 429ق) و کتاب الإبانة عن سرقات المتنبي لفظا و معنی ابوسعد عمیدی، شده است [۱].
روش و محتوا
نویسنده اذعان دارد که این کتاب از حاصل جلسات مناظره با متنبی و فکر و مطالعات خودم به وجود آمده است و در آن به اقتباسها، سرقتهای ادبی و اسقاطهای موجود در شعر وی، پرداختهام که با رعایت ادب و انصاف آن را مکتوب کردهام و نام آن را الموضحه گذاشتهام [۲].
ایشان به نقل مقاطع مختلف مناظره که در آن درباره ابیات مختلف اشعار شاعران، نظر متنبی و اظهار نظر خود، که آن را با ابیات و احیانا آیات قرآنی تقویت میکند، میپردازد[۳].
وی در این رساله تلاش میکند با استناد به مثالهای متعدد نشان دهد که متنبی در برخی از ابیات خود از اشعار شاعران پیشین مانند شاعران جاهلی، عباسی یا حتی معاصرانش تقلید کرده یا عبارات آنها را بدون ذکر منبع بهکار برده است. از سوی دیگر، او به نقد ساختار شعری، ترکیبات نامأنوس، اغراقهای غیر طبیعی و گاه خطاهای دستوری یا معنایی در شعر متنبی میپردازد[۴].
نویسنده در آخر وعده میدهد که چون این کتاب بیشتر در نقد اشعار متنبی بوده است، پس از آن، رسالهای در بقیه مطالب و مدح و محسنات شعر وی خواهد نوشت[۵]. رساله الحاتمیه وی در عملی کردن این وعده است [۶].
فعالیت محقق
محقق در مقدمه به شرح حال حاتمی، آثار، فضای تاریخی، انگیزه باطنی وی و نسخه خطی میپردازد.
فهرست آیات، فهرست شعر متنبی و ابیات شاهد، فهرست رجزها، فهرست اعلام و جایها، فهرست مصادر و تعلیقات در پایان کتاب، راه تحقیق را آسان مینماید.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.