الحدود و الفروق
| الحدود و الفروق | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن هبةالله، سعید بن هبةالله (نويسنده) یعقوبی، غلامعلی (محقق) |
| ناشر | آستان قدس رضوی. بنياد پژوهشهای اسلامى |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1374ش - 1419ق - 1995م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | فلسفه اسلامی - اصطلاحها و تعبیرها - فلسفه اسلامی - واژه نامهها |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 1374 4ح 606 BBR |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
الحدود و الفروق، اثر ابوالحسن سعید بن هبةالله بن حسین عشاب طبیب بغدادی (436-495ق)، کتابی است در تبیین و تعریف اصطلاحات منطقی، کلامی، فلسفی و طبی و بیان تفاوت برخی از اصطلاحات متشابه با یکدیگر.
آثار بسیاری در شرح و تبیین واژگان و اصطلاحات کلامی، فلسفی و منطقی، به رشته تحریر درآمده است، اما طبق آنچه محقق در مقدمه به آن اشاره نموده، اثر حاضر، نسبت به آثار مشابه خود، برتری داشته و از نظر کیفی و کمی، با در بر داشتن بیش از ششصد حد و فرق، کتاب بینظیر بوده و از تصنیفات قبل و بعد از خود، متمایز گردیده است[۱].
حدود و تعاریف ذکرشده در کتاب، طبق آنچه محقق بدان اشاره نموده، تقریبا به عدد روزهای سال نزدیک بوده و تفاوت اصطلاحات متشابه با یکدیگر، تقریبا سیصد مورد میباشد. نویسنده، تعاریف و حدود را با اصطلاحات متعلق به منطق و صناعت جدل و قیاسات آغاز نموده (اصطلاحات 1 تا 121)[۲] که از جمله آنها، میتوان به اصطلاحاتی همچون: تعریف حد و بیان فرق میان حد و رسم، حد علم، حد قانون، حد صناعت علی الاطلاق، حد صناعت منطقی، حد جنس و بیان تفاوت اسم جنس با اسم مشترک، حد نوع و... اشاره نمود[۳].
پس از آن (از اصطلاحات 121 تا 225)، بهتدریج به تبیین اصطلاحات فلسفی محض، (از اصطلاحات علمی و سپس نظری)، پرداخته شده و در قسمت اصطلاحات نظری فلسفی، اصطلاحات مربوط به کیفیات نفسانی بر فلکیات، مقدم داشته شده است[۴]. از جمله این اصطلاحات، عبارتند از: حد اراده، وهم، ظن، رأی، تمییز، حدس صناعی، رؤیت و...؛ بهعنوان مثال، در تعریف حد وهم، چنین آمده است: «وقوف النفس بين السلب و الإيجاب» (توقف و تردید نفس بین نفی و اثبات)[۵].
نویسنده در ادامه به شرح اصطلاحات مربوط به کون و فساد بازگشته و سپس، به تعریف اصطلاحات طبی پرداخته و آنها را توضیح داده و تفاوت اصطلاحات متشابه آن را، بیان کرده است[۶]؛ اصطلاحاتی همچون حد نبض عظیم، نبض صغیر، نبض معتدل، نوم، یقظه، مرگ طبیعی، احساس، شهوت، وهم، جوع، روح، نضج و...[۷].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.