الحاوي في الفقه علی مذهب الإمام أحمد بن حنبل

الحاوي في الفقه علی مذهب الإمام أحمد بن حنبل رضی الله عنه
پدیدآوران	بصری عبدلیانی، ابی‌طالب عبدالرحمن بن عمر (نويسنده) ابن دهیش، عبدالملک (محقق)
عنوان‌های دیگر	کتاب الحاوي في الفقه
ناشر	[بی نا]
مکان نشر	[بی جا] - [بی جا]
سال نشر	1430ق - 2009م
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	2
کد کنگره	الف2 ح2 179/45 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

الحاوي في الفقه علی مذهب الإمام أحمد بن حنبل، اثر ابوطالب عبدالرحمن بن عمر بصری عبدلیانی (624- 684ق)، در موضوع احکام عبادات، معاملات و نکاح در فقه حنبلی به رشته تحریر درآمده است. این اثر با تحقیق عبدالملک بن عبدالله بن دهیش منتشر شده است.

کتاب مشتمل بر مقدمه تحقیقی (در شش مبحث معرفی مؤلف و کتاب و مطالب آن و روش محقق در تحقیق و تعلیق و معرفی نسخه کتاب)، و متن تحقیق شده کتاب است که به شیوه کتب فقهی با کتاب طهارت آغاز و به کتاب صلح پایان یافته است.

کتاب «الحاوی»، همانند نام خود، حاوی و مشتمل بر اکثر احکام عبادات، معاملات و احکام نکاح است و البته بیشتر مطالب آن، بدون ذکر دلیل و استدلال است. مؤلف در این کتاب، مسائل و مباحث مطرح شده در دیگر آثار را جمع‌آوری نموده و تلاش کرده مطالب را خلاصه و موجز ارائه کند و حد وسط کم‌گویی و زیاده‌نویسی را مراعات کند. صفدی این کتاب را ستوده و از آن با عنوان کتابی «جلیل القدر و کثیر الفوائد» یاد نموده است.

همانطور که از مطالعه مطالب کتاب برای ما روشن می‌شود، نویسنده در اواخر عمر خود آن را نوشته که این امر، ارزش زیادی به کتاب بخشیده است؛ زیرا نویسنده آن را زمانی نوشته است که علم و دانش او به ثمر نشسته و کامل شده و اندیشه‌اش پرورش یافته و نظریاتش پدیدار شده است.

متأخرین حنابله مانند مرداوی در «الإنصاف»، ابن مفلح در «الفروع»، ابن نجار در «شرح الکوکب المنیر» و دیگران، از این کتاب تحت عنوان «الحاوي الکبیر» یاد کرده تا آن را از اثر دیگر مؤلف، تحت عنوان «الحاوي الصغیر»، متمایز سازند.

علما و محققان، به اثر حاضر، توجه زیادی داشته و مطالب بسیاری از آن را در آثار خویش، نقل کرده‌اند که این امر، نشان دهنده اهمیت و ارزش ویژه کتاب، می‌باشد.

همچنان که مؤلف در مقدمه کتاب، به آن اشاره کرده، اثر حاضر، حاصل جمع‌آوری عمده مطالب و مباحث مطرح شده در پنج کتاب از علمای حنبلی است که منابع اصلی کتاب می‌باشند. این آثار، عبارتند از:

1. «الهدایة» ابوالخطاب محفوظ بن احمد کلوذانی (متوفی 510ق)؛
2. «المقنع» ابن قدامه مقدسی (متوفی 620ق)؛
3. «المحرر» ابن تیمیه حرانی (متوفی 652ق)؛
4. «الرعایة» احمد بن حمدان بن شبیب بن حمدان حرانی (متوفی 695ق)؛
5. «الخلاصة» اسعد بن منجی بن ابی منجی برکات بن مؤمل تنوخی حنبلی (متوفی 606ق).

همانگونه که نویسنده در مقدمه اشاره کرده، وی مطالبی فراوان دیگری نیز در کتاب آورده که در این منابع نیامده و لذا نویسنده علاوه بر منابع مذکور از مصادر و منابع دیگری نیز استفاده نموده است.

منابع مقاله

مقدمه کتاب.