الجامع، «جامع شمل أعلام المهاجرين المنتسبين إلی اليمن و قبائلهم»
الجامع، «جامع شمل أعلام المهاجرين المنتسبين إلی اليمن و قبائلهم»، اثر محمد عبدالقادر بامطرف، حاوی ترجمه افراد سرشناس منتسب به یمن می‌باشد که به زبان عربی و در سال 1397ق/1977م[۱]، نوشته شده است.
| الجامع، «جامع شمل أعلام المهاجرين المنتسبين إلی اليمن و قبائلهم» | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | بامطرف، محمد عبدالقادر (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | جامع شمل اعلام المهاجرين المنتسبين الي اليمن و قبائلهم |
| ناشر | دار الرشيد للنشر |
| مکان نشر | عراق - بغداد |
| چاپ | 1 |
| موضوع | کشورهای اسلامى يمن - سرگذشت‌نامه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 4 |
| کد کنگره | DS 247 /ي86 ب2 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
نویسنده، انگیزه خویش را از اختصاص دادن این کتاب به ترجمه سرشناسان عرب منتسب به یمن، این دانسته که چنین تخصیصی، باعث مساعدت فراوانی بر آسان شدن و نزدیک گردیدن شناخت و رجوع به تنها منبع و مصدر ترجمه‌های مزبور برای پژوهشگران متخصص و دسترسی آسان برای دانشجو و معلم و نویسنده و... می‌شود[۲].
ساختار
کتاب با مقدمه نویسنده آغاز و اسامی اعلام در چهار جلد، به‌ترتیب حروف الفبا، دربردارنده شرح حال اعلام یمن، از ابتدای اسلام تا زمان مؤلف بوده و آخرین فرد مذکور، حسین بن علی کثیری، متوفی 1396ق/1976م، می‌باشد.
گزارش محتوا
در مقدمه، ضمن توضیح موضوع کتاب و انگیزه نگارش آن، به برخی ویژگی‌های آن اشاره شده است.[۳].
اسامی اعلام، به‌ترتیب حروف الفبا ذکر گردیده، ولذا از حرف «الف» تا «ح» در جلد اول، از «خ» تا «عین» در جلد دوم، ادامه حرف «عین» تا «میم» در جلد سوم و ادامه حرف «میم» تا «ی» در جلد آخر جای گرفته است.
نویسنده در نگارش تراجم کتاب، به منابع و مراجع زیادی مراجعه نموده و مطالب پراکنده را از میان آن‌ها، جمع‌آوری کرده است و به همین دلیل، نام کتاب را «الجامع» گذاشته است.[۴].
از جمله اعلام مذکور در کتاب، آمنه بنت شرید صدفی (همسر عمرو بن حمق خزاعی)، یکی از فصحای کوفی می‌باشد که معاویه او را به‌خاطر فرار همسرش، دو سال در زندان دمشق زندانی کرده بود و پس از کشتن شویش، سر وی را آوردند و در دامن او افکندند و او معاویه را نفرین کرد. معاویه او را احضار کرد و از او بازجویی نمود و او آنچه را گفته بود، انکار نکرد. معاویه دستور داد که او را آزاد کنند و جایزه‌ای به بدهند تا زبانش از سر وی کوتاه شود و زودتر او را به شهرش روانه نمایند... وی به قصد کوفه حرکت کرد، ولی در حمص، به مرض طاعون درگذشت[۵].
از دیگر اعلام مذکور، می‌توان به افراد زیر اشاره نمود: ابان بن عبدالحمید لاحقی؛ ابراهیم بن احمد غافقی؛ ابراهیم احمد شیبانی؛ برهان‌الدین قیراطی؛ تقی‌الدین کفعمی؛ ابراهیم حجری شاطبی؛ ابواسحاق نیشابوری؛ جراح بن موسی بن عبدالرحمن غافقی قرطبی؛ حارث بن عمیر ازدی لهبی و...
از جمله ویژگی‌های کتاب آن است که این اثر، دربردارنده شرح حال اعلامی است که در فرهنگ عربی اسلامی و علوم اجتماعی و مسائل سیاسی و خدماتی، دارای تأثیر و یا صاحب‌منصب بوده‌اند. برخی از این افراد، صاحب ریاست، صدارت، امامت مذهبی و علمی و فنی، استادی، رهبری نظامی و ریاست اداری، مؤسس دولت، بنیان‌گذار مؤسسات بزرگ علمی و عبادی و... می‌باشند[۶].
همچنین این اعلام، در علوم مختلفی همچون علوم قرآنی، سنت، لغت عربی، ادبیات عرب، تراجم، سیره، نقد ادبی، معاجم، مواعظ، عروض و اجتماع، قوانین تأویل، تصوف، شعر، القاب و کنیه و اسماء، تشریح، طب، اسبسواری و آداب آن، آلات جنگ، کشتی‌سازی و کشتی‌رانی، کشاورزی و زراعت، گلها، میوه‌ها، درختان، امراض چشم، هندسه معماری، پلسازی، فنون نظامی، تیراندازی، کیمیا، تجارت، اقتصاد، پرورش حیوانات، رام کردن حیوانات وحشی، غنا و موسیقی، علم هیئت، علوم سیاسی و دیپلماسی، ریاضیات، محاسبه، طبیعیات، تاریخ، خواص اجسام، کیل و موازین، ضرب سکه و... صاحب تألیف می‌باشند[۷].
وضعیت کتاب
حواشی و فهرست منابع مقدمه، در انتهای مقدمه آمده است.
فهرست مطالب جلد اول و دوم، در انتهای جلد دوم و فهرست مطالب جلد سوم و چهارم، به‌همراه فهرست منابع و مآخذ مورد استفاده نویسنده، در انتهای جلد چهارم آمده است.
در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع، به توضیح برخی کلمات و عبارات متن پرداخته شده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.