التعریف بما انست الهجرة من معالم دار الهجرة

التعريف بما أنست الهجرة من معالم دارالهجرة، نوشته قاضی و سخنور قرن هشتم قمری، جمال‌الدین محمد بن احمد مطری (درگذشته 741ق)، به معرفی ویژگی‌های مدینه و فضیلت مسجد نبوی(ص) و سایر مساجد آنجا و بقیه آثار آن می‌پردازد.

التعریف بما انست الهجرة من معالم دار الهجرة
پدیدآوران	مطری، جمال‌الدین محمد بن احمد (نويسنده) رحیلی، سلیمان (نويسنده)
ناشر	المملکة العربیة السعودیة. ادارة الملک عبدالعزيز
مکان نشر	عربستان - ریاض
سال نشر	1426ق
چاپ	1
شابک	‎-
موضوع	مدینه -- تاریخ,مسجد النبی، مدینه -- تاریخ,مسجدها -- عربستان سعودی -- مدینه -- تاریخ
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	DS۲۴۸/م۴م۶
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

نام کتاب

عنوان این اثر به‌صورت صحیح چنین است: «التعريفُ بما أَنسَت الهجرةُ مِن معالمِ دارِالهجرةِ»؛ یعنی شناساندن نشانه‌هایی از مدینه (دارالهجرة) که هجرت و دوری، آن را به فراموشی سپرده است. نویسنده، اسم مشکلی برگزیده است که گاهی به‌اشتباه، «التعريفُ بما آنَستُ...» گفته می‌شود. شاید اگر نگارنده به‌جای عنوان طولانی و دشوار مذکور، تعبیر «معالمُ دارِالهجرةِ» می‌گفت، بهتر و ماندنی‌تر می‌شد.

هدف و روش

• نویسنده با اشاره به اهمیت و فضیلت مدینه‌شناسی، افزوده است: ولی کسی یافت نمی‌شود که همه نشانه‌ها و اخبار این شهر را که هجرت‌خانه پیامبر(ص) است، به‌درستی بشناسد؛ پس در این مختصر، هرچه شناختم و روایات فضیلتش را با اسنادش آوردم.
• محقق کتاب، سلیمان رحیلی، نوشته است: ارتباطم با این اثر به بیش از ده سال قبل بازمی‌گردد که در برخی از پژوهش‌های خودم به آن استناد کردم و از همان زمان دریافتم که این کتاب به بررسی و تحقیق نیاز دارد و نسخه چاپی حدود 50 سال پیش، خالی از هرگونه تصحیح و تحقیق و ضبط صحیح است و حتی نصف صفحه‌ای در آن وجود دارد که متعلق به این کتاب نیست و در چاپ دوم حذف شد و اشتباهاتش بسیار است و.... همچنین رحیلی، برخی از اشتباهات روشی عبدالله بن سلیمان لهیب را در تحقیق این کتاب در ضمن پایان‌نامه منتشرنشده کارشناسی ارشد خود، با ذکر مثال‌های دقیق روشن کرده است.
• سلیمان رحیلی، روش مطری در این کتاب را توضیح داده است؛ از جمله اینکه او به روایات با سند اعتماد کرده است و سندهای طولانی را حتی برای خبرهای کوتاه، آورده است؛ به‌صورتی که مالک یکی از نسخه‌های خطی، خسته و ملول شده و همه سندها را حذف کرده است!. مطری برای جداسازی اظهار نظر توضیحی یا انتقادی خودش از سایر نقل‌ قول‌ها، از عبارت «قُلتُ» (در این موارد، یعنی من می‌گویم یا «به ‌نظر من») استفاده بسیار کرده است.

ساختار و محتوا

این کتاب، بدون فصل‌بندی، به بررسی مسائل مربوط به مدینه (فضیلت، مسجد پیامبر(ص) و ابواب و دریچه‌های آن، چشمه‌ها و چاه‌های مدینه و درّه‌های آن مانند عقیق و...) پرداخته است.

نمونه مباحث

• بخاری از انس نقل کرده است که گفت: رسول خدا(ص) گفت: «أحد جبلٌ يُحبُّنا و نُحبُّهُ»؛ یعنی: اُحُد، کوهی است که ما را دوست دارد و ما هم آن را دوست داریم.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.