البلد الأمين و الدرع الحصين

‏ ‏البلد الأمين و الدرع الحصين
پدیدآوران	کفعمی، ابراهیم بن علی (نويسنده)
ناشر	مؤسسة الأعلمي للمطبوعات
مکان نشر	لبنان- بیروت
سال نشر	2004م/1425ق
موضوع	دعاها، زیارتنامه‌ها
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏ ‏BP‎‏ ‎‏267‎‏/‎‏63‎‏ ‎‏/‎‏ک‎‏7‎‏ب‎‏8‎‏ ‎‏1376
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

البلد الأمين و الدرع الحصين، نوشته شیخ تقی‌الدین ابراهیم بن على عاملى کفعمى (متوفاى 900 یا 905ق)، صاحب کتاب شریف مصباح کفعمى است.

این اثر از جمله کتب برجسته نیایشی امامیه، شامل ادعیه و اوراد و زیارات و اعمال سال است که با مقدمه و تعلیقات «علاء‌الدین اعلمی» منتشر شده است.

یکی از محققین به این نسخه از کتاب مراجعه کرده و نکات ضعف نسخه اعلمی را این‌گونه توضیح داده است: «چندی پیش برای ملاحظه یکی دو نیایش صحیفه سجادیه که علامه مجلسی از «البلد الأمين» نقل فرموده‌اند و با استحضار از اینکه شیخ تقی‌الدین کفعمی یک نسخه صحیفه را در ضمن «البلد الأمين» درج و نقل کرده است، به کتاب کفعمی رجوع کردم. نسخه‌ای از «البلد الأمين» که در اختیار داشتم و چندی پیش به بهای گزاف خریداری کرده بودم، از مطبوعات «مؤسسه اعلمی» (بیروت 1425ق) بود و اگرچه این چاپ به زیور تحقیق و تدقیق آراسته نیست، امید می‌بردم لااقل برای نگاهی انداختن به آنچه کفعمی آورده است، به‌کار بیاید. چند بار کتاب را تفحص کردم. با کمال تعجب صحیفه روایت‌شده در آن را نیافتم. صحیفه دست‌کم چند ده صفحه را اشغال می‌کند و یک دعای کوچک یا مطلبی کوتاه نیست که بگویم از چشم دور می‌ماند.

کتاب را به کناری نهادم و با جستجو در برخی کتابخانه‌ها نسخه‌ای از چاپ شادروان استاد علی‌اکبر غفاری را به دست آوردم. در چاپ مرحوم غفاری (1383ق)، از صفحه 434 تا صفحه 501، صحیفه درج شده و در ادامه آن (صص 501-503)، کفعمی فهرست مآخذ و منابع مورد مراجعه خود را در این تألیف به دست داده است.

معلوم شد در چاپ اعلمی - بدون پایبندی به امانت و روش علمی - ‌بخش صحیفه را به‌کلی اسقاط کرده‌اند! همچنین آن فهرست کفعمی را با تحریف و دست‌کاری نابجا به‌عنوان «مصادر الكتاب» در آخر کتاب (صص 721-723) آورده‌اند! شاید طابع، این اندازه ملتفت نبوده که اولاً صحیفه، بخشی از کتاب است و ثانیاً هر نسخه و روایت صحیفه از برای نسخه‌پژوهان و کتاب‌شناسان، به‌جای خود عزیز و مغتنم است؛ کمااینکه به تصریح علامه مجلسی در این صحیفه، سه دعا هست که در نسخ صحیفه مشهوره نیست‏.

پیش از نسخه اعلمی، نسخه دیگری از کتاب با چاپ سنگی منتشر شده است که سال انتشار و نام انتشارات در آن ذکر نشده و تنها در پایان مقدمه‌اش آمده: «كتبه أحمد النجفي الزنجانی1382ق»؛ در مقایسه آن چاپ با نسخه حاضر چند نکته به ‌دست آمد:

1. شیخ ابراهیم کفعمى در پایان کتاب خود، بیش از 200 کتاب نام برده که از مآخذ کتابش مى‌باشند، اما نام کتب منبع، که کفعمى در پایان کتاب ذکر کرده بود، برخلاف چاپ سنگی 1382ق، که کلاً حذف شده بود، به‌عنوان «مصادر الكتاب» در آخر کتاب ذکر شده است.
2. البلد الأمين از کتاب المصباح بزرگ‌تر و در آن شرح صحیفه نیز وجود دارد‏.
3. در نسخه اصلى البلد الأمين تمام صحیفه سجادیه آمده و کفعمى شرحى در پاورقى کتاب بر آن نوشته است که متأسفانه در این چاپ نیز موجود نیست.
4. در نسخه اصلى کتاب، کفعمى رساله «دعوات الأسماء في شرح أربعين اسما من أسماء الله» شیخ شهید سُهروردى را خلاصه کرده و به آخر کتاب اضافه کرده است که در نسخه حاضر موجود نیست.
5. حواشی و تعلیقات ارزشمند کفعمی که در نسخه‌هاى پیشین حذف شده بود، در چاپ حاضر در پاورقی کتاب با لفظ «منه رحمه‌الله» ذکر شده است‏.
6. در این نسخه، اختلاف نسخ، معانی الفاظ، ارجاعات و توضیحات مفیدی در پاورقی‌های کتاب ذکر شده است.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب.
2. جهان‌بخش، جویا، «تحریف البلد الأمين»، پایگاه مجلات تخصصی نور، گزارش میراث، فروردین و اردیبهشت 1387، شماره 19 و 20، ص‌18.
3. ویکی نور مقاله البلد الأمين.
4. غلامی جلیسه، مجید، «نظری بر صحیفه‌پژوهی کفعمی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، فصلنامه علوم حدیث، تابستان 1385، شماره 40، ص‌139 تا 156.