البدعة؛ دراسة موضوعية لمفهموم البدعة و تطبيقها علی ضوء منهج أهل‌البيت(ع)
| البدعة؛ دراسة موضوعية لمفهموم البدعة و تطبيقها علی ضوء منهج أهل‌البيت(ع) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | باقري، جعفر (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | دراسة موضوعية لمفهوم البدعة و تطبيقاتها علي ضوء منهج أهل‌البيت عليهم‌السلام البدعة |
| ناشر | المجمع العالمي لاهل‌البیتعليهم‌السلام، المعاونية الثقافية |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | مجلد1: 1994م , 1415ق , |
| موضوع | بدعت و بدعت گذاران شيعه - دفاعيه‌ها و رديه‌ها |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 225/4 /ب2ب4 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
البدعة؛ دراسة موضوعية لمفهموم البدعة و تطبيقها علی ضوء منهج أهل‌البيت(ع)، اثر جعفر باقری، کتابی است درباره مفهوم بدعت و اشاره به مواردی از آن و برخورد اهلبیت(ع) با این موضوع.
ساختار
کتاب با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در چهار باب، تنظیم شده است.
گزارش محتوا
در مقدمه، به موضوع و محتوای کتاب، اشاره گردیده است.[۱].
در باب اول، در قالب سه فصل زیر، به‌موضوع «حصانت و استوار و محکم نگه‌داشتن تشریع و خطر بدعت‌گذاری»، پرداخته شده است: در فصل نخست، به بیان عناصر جاودانگی تشریع و خطوط اساسی برای حصانت آن پرداخته شده و از شمولیت تشریع، سعه دایره حلال، ضرورت عرضه مشکلات بر کتاب و سنت، توقف در موقع شبهات، رجوع در جزئیات تشریع و قانون‌گذاری به علما و عدم جواز اجتهاد در مقابل تشریع، سخن به میان آمده است.[۲].
در فصل دوم، با توجه به روایات پیامبر(ص)، به توضیح این امر پرداخته شده که در مواجهه با بدعت، باید چه تمهیداتی اندیشیده و چه اقداماتی را به عمل آورد. در این زمینه، به امور زیر اشاره و پیرامون هریک، توضیحاتی ارائه شده است: نکوهش بدعت و برحذر داشتن از آن؛ مذمت بدعت‌گذاران و نکوهش آنها؛ تأکید بر قطع ارتباط با بدعت‌گذاران و عدم قبول توبه آنان[۳].
نویسنده در فصل سوم، به بیان و توضیح اسباب و علل پیدایش و رشد بدعت، پرداخته و ساده‌لوحی، جهل و تسامح در امر دین، از جمله این اسباب دانسته شده است. از دیگر اسباب، می‌توان به دیدگاه کوته‌بینانه به دین، سؤال از معضلات و خوض در محظورات و پیروی از هواهای نفسانی، اشاره نمود[۴].
در باب دوم، در ضمن چهار فصل زیر، به بررسی هویت بدعت پرداخته شده است: در فصل نخست، بدعت در لغت و اصطلاح شرعی مورد بحث و بررسی قرار گرفته[۵] و در فصل دوم، به بررسی قول به تقسیم بدعت به انواع مختلف و استدلال بر بطلان این قول، پرداخته شده است.[۶].
با دقت در نصوص اسلامی، می‌توان دریافت که بدعت، در مفاهیم مختلفی همچون تقابل با سنت، غش، گمراهی و تبعیت از هواهای نفسانی و پستترین مراتب کفر و شرک به‌کار رفته است. بدین منظور در فصل سوم، با استفاده از روایات، مفهوم بدعت در نصوص اسلامی مورد بررسی قرار گرفته[۷] و در فصل چهارم، به توضیح این امر پرداخته شده: بدعت، به معنای «إدخال ما ليس من‌الدين فيه» بوده و این مفهوم، متقوم به دو امر است: نخست، اختصاص داشتن به امور شرعی توقیفی (پس بنابراین بدعت شامل عادات متغیر، مباحاتی که در جریان اصلی زندگی انسان پیش می‌آید و امور عرفی مختلف نزد مردم نمی‌شود) و دوم، عدم وجود دلیل شرعی و دینی برای امر حادث (که این قید، از مهمترین مقومات اساسی برای بدعت می‌باشد)[۸].
باب سوم، در دو فصل، به تطبیقات موارد بدعت اختصاص یافته است، ولذا در فصل نخست، به بررسی نماز تراویح و نحوه بدعت شدن آن و نهی پیامبر(ص) از خواندن نمازهای مستحبی به‌صورت جماعت و پیروی حضرت علی(ع) از این امر و مخالفت با جماعت خواندن نماز تراویح، پرداخته شده[۹] و در فصل دوم نیز حدیث «سنت خلفای راشدین» و مشروع جلوه دادن اعمال خلفا به‌وسیله این حدیث، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.[۱۰].
در آخرین باب، در دو فصل، به بررسی نقش اهلبیت(ع) در مواجهه با بدعتها پرداخته شده است. در این باب ابتدا، معنای تشیع و چگونگی به وجود آمدن آن، مورد بحث قرار گرفته و سپس به سفارشات پیامبر(ص) به پیروی و اتباع از حضرت علی(ع)، اشاره شده است. از دیگر موضوعات مطرح‌شده در این باب، عبارتند از: جبر و تفویض و قضا و قدر؛ قیاس و رأی؛ تشبیه و تجسیم؛ تصوف و رهبانیت؛ مواجهه با غلات و...[۱۱].
خطبه اشباح امیرالمؤمنین(ع)، احتجاج امام صادق(ع) با زندیق درباره سؤال وی از معرفت خدا و صفات او و مسائل دینی دیگر، مجلس امام رضا(ع) با مروزی پیرامون توحید در نزد مأمون و رساله امام جواد(ع) درباره جبر و تفویض و بیان معنای «الأمر بين الأمرين»، به‌صورت ملحقات باب چهارم، در انتهای کتاب آمده است.[۱۲].
وضعیت کتاب
فهارس کتاب، در انتهای آن آمده که عبارتند از فهرستهای: آیات؛ روایات؛ مصادر و منابع و ابواب و فصول کتاب.
در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع، به توضیح برخی از مطالب متن، پرداخته شده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.