الإستدلال النحوي في کتاب سيبويه و أثره في تاريخ النحو

الإستدلال النحوي في کتاب سيبويه و أثره في تاريخ النحو
پدیدآوران	حتحات، أمان ‌الدین محمد (نویسنده)
ناشر	دار الرفاعي دار القلم العربي
مکان نشر	سوریه - حلب
سال نشر	1427ق. = 2006م.
چاپ	چاپ یکم
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

الاستدلال النحوي في كتاب سيبويه و أثره في تاريخ النحو، اثر امان‌الدین محمد حتحات (معاصر)، پژوهشی است پیرامون استدلالات نحوی موجود در «الكتاب» سیبویه و تأثیرات وی در تاریخ نحو، اعم از معاصرین و پسینیان او.

نویسنده، سیبویه را از جمله علمایی می‌داند که دارای تأثیر و تأثر زیادی بوده‌اند؛ وی از دانشمندان و اندیشمندانی که پیش از خود بودند، تأثیر پذیرفته و به‌مراتب، تأثیر بسیار بیشتری بر کسانی داشته است که پس از وی، پا به عرصه وجود گذاشته‌اند. به اعتقاد نویسنده، این تأثیر و تأثر، سیبویه را به داشتن روشی خاص و مذهب و آموزه‌ای منحصربه‌فرد در مباحث نحوی، متمایز نمود تا دستیابی او به اهدافش در تقعید و منظم ساختن دستور زبان عربی و تعیین ابعاد آن را آسان نماید.

نویسنده در این کتاب، به دنبال اثبات این نکته است که دکترین و مکتبی که سیبویه تأسیس نمود، صرفا طرح شخصی او نبوده، بلکه مولود عصر وی و همراه با مضامینی از گرایش‌ها، عقاید، اصول دینی و فلسفی و کلامی او بود که ویژگی‌های تفکر او را ترسیم نموده و نبوغ او را تا رسیدن به جایگاه نحوی وی، شکوفا نمود.

وی معتقد است سیبویه تحت تأثیر عوامل متعددی قرار گرفت که شخصیت او را در استنباط نحوی ترسیم کرد که از جمله مهم‌ترین آنها، متأثر گردیدن وی از نحات و فقها می‌باشد و این همان چیزی است که اهمیت کتاب حاضر را نشان می‌دهد. این کتاب، نشان‌دهنده پیوندی است که بین سیبویه از یک‌سو و علمای فقه از سوی دیگر وجود داشته و نشان‌دهنده تأثر وی از آنها و از طرق استدلال آنهاست. همچنین این کتاب، نگاهی جدید به کتاب سیبویه به‌منظور کشف استدلال نحوی در آن و طرق و انواع و قواعد آن دارد.

نویسنده در بخشی از کتاب، به بررسی استدلالات نحوی قبل از سیبویه اعم از استدلالات غیر نحویین مانند فقها، متکلمین و منطقیون و نیز استدلالات نحویون و طرق استدلال آنها (سماع، قیاس و علت) پرداخته و به مصادر این استدلال، شامل قرآن، حدیث و نثر و شعر عرب اشاره نموده است.

منابع مقاله

مقدمه کتاب.