الإجازات لجمع من الأعلام و الفقهاء و المحدثین

الإجازات لجمع من الأعلام و الفقهاء و المحدثین
پدیدآوران	رجایی، مهدی (گردآورنده)
ناشر	کتابخانه عمومي حضرت آيت الله العظمي مرعشي نجفي(ره)
مکان نشر	ايران - قم
سال نشر	1429ق. = 2008م. = 1386ش.
چاپ	چاپ اول
شابک	‎978-964-8179-48-4
موضوع	حديث - اجازه‎‌‌ها
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏‎‏/‎‏ر‎‏3‎‏الف‎‏3 / 114/9 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

الإجازات لجمع من الأعلام والفقهاء والمحدثين، با تحقیق سید مهدی رجایی، حاوی پانزده اجازه و طریق روایت است. این اثر در یک جلد به زبان عربی گردآوری شده است. تلخیص کتاب «الفهرست» شیخ طوسی به قلم محقق حلی نیز در انتهای مطالب آمده است.

ساختار

1. اجازات: ترجمه مجیز و مستجیز و متن اجازه؛
2. تلخیص کتاب «الفهرست» شیخ طوسی.

گزارش محتوا

محقق کتاب پس از فهرست اجازات چنین نوشته است: این مجموعه نفیس نادر - که اکثر اجازاتش به خط مجیزین آن است - ‌را با نسخه خطی که در کتابخانه عمومی مرحوم آیت‌الله‌العظمی مرعشی نجفی به شماره 6062 نگهداری می‌شود، مقابله کردم و شرح حال مجیز و مستجیز را در ابتدای اجازه حدیث قرار دادم‏.

کتاب با اجازه حدیث سید محمدحسین حسینی خاتون‌آبادی (متوفی 1151ق) به محمد بن محمدزمان کاشانی (متوفی بعد 1172ق) آغاز شده است. در ابتدا نسب مجیز تا امام علی بن حسین بن علی(ع) ذکر شده است. سپس به سخنان و توصیفات برخی از علما درباره وی اشاره شده است. اسامی هشت تن از مشایخ او از جمله شیخ سلیمان ماحوزی و سید علی‌خان مدنی دشتکی و هفت تن از شاگردانش در ادامه آمده است. پس از آن فهرستی از آثارش آمده که حاوی نام 25 اثر اوست. در آخر نیز عصر دردناک او و مولد و وفاتش مطرح شده است‏. ترجمه مستجیز نیز به همین ترتیب در ادامه ذکر شده است‏.

در پایان این اجازه، مجیز مرقوم فرموده که از جمله اموری که اجازه نقل آن را به ایشان (محمد بن محمدزمان کاشانی) داده‌ام، روایتی است مشتمل بر قصه مردی که محکوم به اعدام شده بود و امام جعفر صادق(ع) رقعه‌ای را به او دادند و فرمودند: آن را در جیبت بگذار. پس چون در برابر خلیفه قرار گرفت و وی امر به زدن گردنش کرد. جلاد سه مرتبه خواست که گردن او را بزند، اما نتوانست. خلیفه دستور به تفتیش آن مرد داد. پس رقعه‌ای را که این اسامی در آن نوشته شده بود، نزد او یافتند: «ا ه ا ین و ا ه ی...»؛ لذا خلیفه امر به آزادی او کرد و هزار درهم نیز به او بخشید. در این اسامی اسم اعظم الهی ذکر شده و همان اسامی است که بر انگشتری سلیمان بن داود و نزد عیسی بن مریم بوده است‏.

از جمله دیگر اجازه‌هایی که در این کتاب ارائه شده، عبارت است از:

1. دو اجازه حدیث از محمدتقی (متوفی 1070ق) و محمدباقر (متوفی 1110ق) مجلسی، به محمدمقیم بن محمدباقر اصفهانی.
2. اجازه حدیث شیخ حسن بن شهید ثانی (متوفی 1011ق)، به سید نجم‌الدین بن محمد حسینی عاملی. این اجازه، مفصل و قریب به یک‌صد صفحه از کتاب را در فصول متعدد پوشش داده است.
3. اجازه حدیث شیخ سلیمان بحرانی ماحوزی (متوفی 1121ق)، به محمدحسین خاتون‌آبادی (متوفی 1151ق).
4. طریق روایت علامه محمدتقی مجلسی برای صحیفه سجادیه.
5. اجازه حدیث سید محمدباقر خوانساری صاحب روضات الجنات، به سید محمدمهدی حسینی بروجردی.
6. اجازه حسبیه شیخ محمد شرابیانی به شیخ محمدصادق فرزند شیخ اسدالله بروجردی.

در انتهای اجازات، تلخیص کتاب الفهرست شیخ طوسی آمده است. اکثر آثار محقق حلی، چه کتاب و چه رساله، چاپ شده است. در عصر اخیر توجه ویژه‌ای به نشر آثار ماندگار ایشان شده و تنها اندکی از این آثار چاپ نشده است که از آن جمله رساله «تلخيص فهرست شيخ الطائفة» است. خود کتاب الفهرست بارها چاپ شده و در نسخه‌های نفیسی تحقیق شده است.

در رساله مورد بحث، تنها به ذکر روات بسنده شده و اسنادشان به کتب ذکر نشده است.

نویسنده پس از مقابله و تصحیح تلخیص به نکته مهمی برخورده است: «به هنگام مقابله این نسخه با فهرست مطبوع به موارد اختلاف نسخ دست یافتم. این اختلافات در موضوع خود مهم است؛ چراکه فهرست شیخ یکی از منابع رجالی است و اختلاف نسخ آن تأثیری عظیم در استنباط دارد. من موارد اختلاف موجود را در حاشیه کتاب ذکر کرده‌ام»‏.

آقابزرگ طهرانی در «الذریعه» درباره این رساله می‌نویسد: «تلخیص الفهرست شیخ طوسی، نوشته... محقق حلی (متوفی 676ق) است که آن را بدون ذکر کتب و اسانید خلاصه کرده است و به ذکر خود مصنفین و ویژگی‌های آنها به‌ترتیب حروف الفبا در اسامی و القاب و کنیه‌ها بسنده کرده است. این کتاب را که در کتابخانه سید حسن صدرالدین دیدم با ترجمه ابراهیم بن صالح انماطی آغاز شده است‏.

رساله مزبور با ترجمه ابن عبدک جرجانی به پایان رسیده است. در مجموع 158 ترجمه در این تلخیص آمده است‏.

وضعیت کتاب

فهرست مختصر اجازات در ابتدا و فهرست مفصل اجازات در انتهای کتاب ذکر شده است. پیش از ورود به متن هر اجازه، تصویری از صفحه اول و گاه آخر اجازه ارائه شده است. در پانوشت صفحات، معرفی برخی اعلام و توضیحات ارزشمندی به قلم محقق اثر ذکر شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.