الأماكن أو ما اتفق لفظه و افترق مسماه من الأمكنة
| الأماکن أو ما اتفق لفظه و افترق مسماه من الأمکنة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حازمی، محمد بن موسی (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | ما اتفق لفظه و افترق مسماه من الامکنه |
| ناشر | [بی نا] |
| مکان نشر | - - |
| چاپ | 1 |
| موضوع | فرهنگ جغرافیایی - متون قدیمی تا قرن ۱۴ کشورهای اسلامی - فرهنگ جغرافیایی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | G 101 /ح2الف8 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
الأماكن أو ما اتفق لفظه و افترق مسماه من الأمكنة، تأليف ابوبكر، محمد بن موسى الحازمى (584 - 548ق)، به زبان عربى و موضوع آن، شناخت مكان‌هایى از بلاد اسلامى (غالباً عربى و گاه عجمى) است كه در تلفظ به هم نزدیک و گاه شبيهند، ولى در معنا با هم اختلاف دارند.
ساختار
مطالب كتاب، به ترتيب حروف الفبا تنظيم شده است؛ بدين صورت كه اسم‌هایى از بلاد كه با حرف همزه و با حرف باء آغاز شده‌اند، در ذيل عنوان «كتاب الهمزة» و «كتاب الباء» و اسم‌هایى كه با بقيه حروف شروع شده‌اند، در ذيل عنوان «حرف...» و هر كتاب يا حرف، در قالب چند باب(در ابواب نيز رعايت ترتيب حروف الفبا شده است) بيان گرديده‌اند. تعداد كل ابواب 902 باب است كه بسيارى از آنها، كوتاه، در حد یک خط و برخى ديگر، بلند و در حد چند صفحه مى‌باشد.
گزارش محتوا
كتاب اول، كتاب الهمزة است و در 68 باب بيان شده است؛ مثلاًدر باب اول آن، از كلمات «ابلة» و «ايلة» و «اثلة» ياد شده، آن‌گاه اولى، با همزه مضموم و باء مضموم و لام مشدد مفتوح تلفظ گرديده و شهرى معروف در نزدیکى بصره، در قسمت دريايى آن و قديمى‌تر از بصره دانسته شده و دومى، با همزه مفتوح و ياء ساكن و لام مخفف مفتوح تلفظ گرديده و شهرى بندرى و به قولى، آخر حجاز و اول شام معرفى شده است و سومى، هم‌وزن دومى، با اين تفاوت كه به جاى ياء، ثاء قرار دارد، تلفظ شده و موضعى حجازى از ناحيه مدينه دانسته شده است.
برخى از شهرها، نواحى و مناطق ديگرى كه در كتاب معرفى شده‌اند، عبارتند از: (آرة و آوة)، (اَبَّا و اَنا و اَيا و اُنَّا)، (اَبْواء و اَبْوا و اَبَوا)، (اَبْيَن و اُبَيْر و اُثَيْر و اَبْتَر)، (اُبْلَى و اُبْلِىّ)، (اَبَان و اُبَار و آفار)، (آبِل و اَثْل)، (اَبْهَر و اَيْهَب)، (اِيرَم و اَيْدَم)، (بابِل و بانُك و ناتَل و ثافِل)، (تارَم و يارَم)، (ثَبِير و سُرّ)، (جار و جَأْز و خَار)،(حامِد و حامِر)،(خاخ و حاج)، (داثِر و داثِن و زابِن)، (ذَرْوان و دَوْران و دُوران و دَوْدان)، (راران و راذان و رازان و زاذان)، (زارة و زاوة)، (سامة و شامة)، (شاش و شاس)، (صار و صارة و صارى)، (ضان و صاد)، (طَفِيل و طُفَيْل)...
وضعيت كتاب
فهرست مطالب و موضوعات در پایان كتاب ذكر شده است. كتاب، فاقد ذكر منابع و مصادر و پاورقى مى‌باشد.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.