الأخلاقيات الإسلامية الفعالة للمعلم و المتعلم و آثارها علی النجاح و التقدم العلمي

‏الأخلاقيات الإسلامية الفعالة للمعلم و المتعلم و آثارها علی النجاح و التقدم العلمي
پدیدآوران	یالجن، مقداد (نويسنده)
ناشر	دار عالم الکتب
مکان نشر	عربستان - ریاض
سال نشر	1423ق - 2002م
چاپ	2
شابک	‎9960-775-28-3
زبان	عربی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

الأخلاقیات الإسلامیة الفعالة للمعلم والمتعلم، و آثارها على النجاح و التقدم العلمي، اثر مقداد یالجن، در ردیف نهم از مجموعه‌اى است با فروست «سلسلة کتاب تربیتنا» که در آن تلاش شده‌ با استفاده از کتاب و سنت و میراث مکتوب تربیتى در اسلام، شمارى از اخلاق وآداب و وظایف معلمى و شاگردى طرح و تبیین شود.

این کتاب را به‌هیچ‌روى نمى‌توان تحریرى تازه از آثارى چون: تذکرة السامع والمتکلم في أدب العالم والمتعلم، نوشته ابن‌ جماعه دانست.

نسبت کتاب مقداد یالجن با آثارى مانند کتاب ابن‌ جماعه همانندى در موضوع وعنوان و خاستگاه تألیف است، با این حال وى براى این اثر خود شش ویژگى برمى‌شمارد تاآن را از آثار دیگران متمایز نشان دهد (ص 12).

وى بر این باور است که معلمان آبشخور اصلى و مهم کاستى‌ها و نابایستى‌هاى رفتارى امت اسلامى‌اند (ص 5)، زیرا آنان به آموزش امت مى‌پردازند، اما از پرورش او تن مى‌زنند و تربیت اخلاقى را از هدف‌هاى تربیتى خود نمى‌دانند (ص 7-8)؛ از سویى شرط پیروزى معلم در کار خود گذشته از مهارت وتخصص علمى و شغلى، آراستگى به آداب و اخلاق خاص معلمى است، وانگهى مزین بودن‌شاگرد به اخلاق خاص شاگردى هم از شروط لازم موفقیت در تعلیم و تعلم است (ص 13).

بر اساس چنین بینشى است که نگارنده دست به قلم برده است و پس از مقدمه، فصلى در اخلاق و آداب معلمى و فصلى در اخلاق و آداب شاگردى نگاشته و با بیان مهم‌ترین دستاوردهاى این بحث و طرح چند پیشنهاد در خاتمه، کار را به پایان برده است.

اخلاق و آداب معلمى عبارت‌اند از: خلوص نیت و آموزش براى خدمت به دین و رضایت خداوند، پاسداشت راستى و امانت، بردبارى و آرامش، جمع مدبّرى و جدیت و نرم‌خویى، مهربانى و دلسوزى، آموزش و گسترش دانش را رسالت خود نهادن، به گفته‌ها و علم خود عمل کردن و سرمشق بودن، مشتاقى براى آموزش، درست و چنان که باید آموزش دادن، مصالح شاگردان را بر مصالح خود مقدم داشتن، آراستگى و برازندگى، شاگردان را چونان فرزندان خود دانستن.

اخلاق و آداب شاگردى از این قرار است: تزکیه نفس و زدودن آن از خوى پست، احترام نهادن به معلم، پذیرش پند او و تلاش براى به‌جا آوردن تکالیف خود، راستى‌ورزى و امانتدارى و دورى از نیرنگ، درست آموختن، بردبارى و بلندهمتى، پایبندى به اخلاق و آداب و گسترش آن در محیط آموزشى، احترام به اندیشه دیگران، بزرگداشت علم و عالمان، بهره‌ورى بهینه از وقت، پاکیزگى و آراستگى.

در صفحه پنج این کتاب تخلف به غلط تخلق چاپ شده است. برخى از دیگر خطاهاى رخ‌داده در این کتاب چنین است: فهرست منابع مغلوط است هم در ترتیب الفبایى و هم در ضبط اعلام، و نیز عنوان آثار (ص 74، 76، 77)، در پاورقى صفحه 27، دارالعلم، دارالمسلم آورده شده است.

براى مطالعه بیشتر و مقایسه از جمله این آثار پیشنهاد مى‌شود:

[حسین] مظاهرى، ویژگى‌هاى معلم خوب (چاپ اول: قم، انتشارات صحفى، فروردین 1370)؛ على محى‌الدین على القره‌داغى، آداب المتعلم والعالم (قاهره، دارالاعتصام، [بى‌تا])؛ شهید ثانى، منیه المرید فى ادب المفید والمستفید، تحقیق رضا مختارى (چاپ اول: قم، مکتب الاعلام الاسلامى، 1398 ق/ 1409 ق)؛ خواجه نصیرالدین طوسى [منسوب به]، آداب المتعلمین، تحقیق محمدرضا الحسینى الجلالى (چاپ اول: شیراز، مکتبه الامام العصر(ع)، 1414 ق)؛ محمدرضا رضوان‌طلب، آیین اخلاقى دانشجویان (چاپ اول: تهران، دانشگاه امام حسین(ع)، 1384)؛ اسامه حموده، المعلمون والمعلمات صناع الحیاه: نحو اداء تربوى و تعلیمى افضل (چاپ اول: منصوره، دارالوفاء، [2005 م])؛ محمدابراهیم خلیلى، صفات مربى (برداشتى از فرمایشات گهربار امام على(ع)) ([بى‌جا]، مؤلف، 1373)؛ رجبعلى مظلومى، گامى در مسیر تربیت اسلامى (براى معلمان و مربیان) (تهران، رشد، 1361)؛ سید مهدى شمس‌الدین، معلم شمع بزم آفرینش (چاپ دوم: مشهد، آستان قدس رضوى، 1375)؛ مجید رشیدپور، معلم نمونه (چاپ سوم: تهران، پرنیان، 1376)؛ سید کاظم ارفع، منش طلبگى (چاپ دوم: تهران، فیض کاشانى، 1375)؛ محمدعلى سادات، ویژگى‌هاى یک معلم (تهران، امور تربیتى استان تهران، 1361)؛ محمداسماعیل نورى و جعفر وفا، وظایف اخلاقى معلم و شاگرد (چاپ اول: قم، شکورى، 1370).

منابع مقاله

رفیعی، بهروز، کتاب‌شناسی تعلیم و تربیت در اسلام، مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی(ص)، قم، یکم، 1390ش.