اعظمی، حبیب‌الرحمن
| نام | حبیب‌الرحمن اعظمی |
|---|---|
| نامهای دیگر | |
| نام پدر | مجید مولانا محمد صابر بن عنایت‌الله |
| متولد | ژوئیه 1900م |
| محل تولد | مئو از استان یوبی |
| رحلت | 17 مارس 1992م |
| اساتید | مولانا عبدالغفار بن عبدالله |
| برخی آثار | كتاب الزهد و يليه كتاب الرقائق
المسند کشف الاستار عن زوائد البزار علي الکتب الستة |
| کد مؤلف | AUTHORCODE10871AUTHORCODE |
حبیب‌الرحمن اعظمی (1319-1412ق)، دانشمند، محدث، مفسر، محقق و نویسنده هندی، از شاگردان علامه انور شاه کشمیری، مولانا سید اصغر حسین و شیخ اجازه شیخ عبدالعزیر بن باز و صاحب کتاب «الإتحافات السنية بذكری محدث الحنفية».
ولادت
وی در سال ۱۳۱۹ق، در شهرستان مئو از استان یوبی شمال هند، در خانواده‌ای متدین، پا به عرصه وجود نهاد[۱].
تحصیلات
پدرش عالم دین و منزل پدرش نخستین مدرسه وی بشمار می‌آید. دروس ابتدایی را از اساتید محله خود دریافت، سپس علوم فقه، حدیث، لغت عربی و منطق را در محضر علمای بزرگ زمانش، همچون مولانا عبدالغفار بن عبدالله، شاگرد مولانا رشید احمد گنگوهی آموخت. ایشان بعدها به دارالعلوم دیوبند پیوست و از محضر بزرگانی، چون: امام العصر علامه انور شاه کشمیری، مولانا سید اصغر حسین، مفتی عزیزالرحمن دیوبندی، مولانا شبیر احمد عثمانی و مولانا کریم‌بخش سنبلی، علوم حدیث، تفسیر، منطق، ادب و علم بیان را دریافت[۲].
تدریس
ایشان در سال ۱۳۳۹ق، دانش آموخته شد و در مدرسه دارالعلوم مئو به تدریس فقه و علوم عربی برگماشته شد. سپس به‌ترتیب در مدارسی، همچون: جامعه مظهر العلوم مئو، مفتاح العلوم آن شهر و دارالعلوم ندوة العلماء، به سمت تدریس در علوم عالیه نایل گشت[۳].
سفرهای علمی و حدیثی
ایشان چندین مرتبه جهت تحقیق و برسی و طباعت دستاورد‌های علمی خود به کشورهای عربی سفر نمود. وی چندین بار به سرزمین حجاز برای ادای مناسک حج مشرف گشت. همچنین به شهرهای کویت، دمشق، صیدا، بعلبک حلب، لاذقیه، بحرین و بلاد شام سفرهایی داشتند[۴].
این سفرها در زندگی ایشان، باعث انقلاب فکری و تحول علمی شد. در این اسفار، بسیاری از علمای بلندپایه از ایشان اجازه روایت حدیث دریافت نمودند؛ مانند: شیخ عبدالعزیر بن باز، دکتر عبدالحلیم (شیخ سابق ازهر)، شیخ حسنین محمد مخلوف، علامه خیرالدین زرکلی، شیخ مصطفی زرقاء و مفتی اعظم لبنان شیخ حسن خالد[۵].
فعالیت‌ها
ایشان به مدت پنج سال عضو کنفرانس شرعی استان اترابرادیش و از ارکان مجلس شورای عالی دارالعلوم دیوبند و جمعیت علمای هند و نیز عضو هیئت‌های دیگر جهانی بود[۶].
از منظر شخصیت‌های جهانی
دکتر عبدالحلیم محمود، شیخ سابق ازهر: «اگر در تمام عالم فردی سزاوار لقب شیخ‌الحدیث باشد، آن شخص کسی جز علامه حبیب‌الرحمن اعظمی نیست»[۷].
محقق بزرگ مصری، محمود شاکر: «مولانا حبیب‌الرحمن اعظمی، چنان‌که از دستاورد‌هایش معلوم می‌شود، از بزرگ‌ترین علمای معاصر است»[۸].
وفات
وی در دهم رمضان سال ۱۴۱۲ق، مصادف با دهم مارس ۱۹۹۲م، دار فانی را وداع گفت[۹].
آثار
آثار علمی او را می‌توان به سه دسته زیر تقسیم نمود:
- مقالات علمی و ادبی ایشان؛
- کتاب‌هایی که به تحقیق و تعلیق آن‌ها همت گماشته، همچون:
- المطالب العالية بزوائد المسانيد الثمانية، اثر ابن حجر عسقلانی؛
- المسند حمیدی؛
- الزهد والرقائق، اثر عبدالله بن مبارک؛
- مصنف عبدالرزاق؛
و...[۱۰].
- کتاب‌های ایشان به زبان عربی، همچون:
- الحاوي للرجال الطحاوي؛
- الإتحافات السنية بذكری محدث الحنفية[۱۱].
- کتاب‌های ایشان به زبان اردو، همچون:
- نصرة الحديث، في الاحتجاج بالحديث و الرد علی منكري الحديث (این کتاب به‌وسیله علامه محقق محمد عوامه به زبان عربی ترجمه شده است)؛
- أعيان الحجاج؛
- ركعات التراويح مذيل برد أنوار المصابيح؛
- شارع الحقيقي؛
- الأعلام المرفوعة في حكم الطلقات المجموعة؛
- الأزهار المربوعة في رد الآثار المتبوعة؛
- تحقيق أهل الحديث؛
- دفع المجادلة عن آية المباهلة؛
- إرشاد الثقلين بجواب اتحاد الفريقين؛
- التقييد السديد علی التفسير الجديد؛
- ابطال عزاداری؛
- تعزیه‌داری؛
- رجال البخاري؛
و...[۱۲].
علامه اعظمی در میدان شعر هم ید طولایی داشتند و اشعاری از وی به زبان عربی و اردو به‌جا مانده است[۱۳].