اعجاز قرآن از دیدگاه مستشرقان
اعجاز قرآن از دیدگاه مستشرقان، اثر رئیس اعظم شاهد (معاصر)، متخصص و پژوهشگر مطالعات قرآنی با تمرکز بر دیدگاههای شرقشناسان است. این کتاب به بررسی جنبههای معجزهگون قرآن از دیدگاه شرقشناسان میپردازد و به شبهات مطرحشده توسط آنها در ابعاد مختلف اعجاز قرآن پاسخ میدهد.
| اعجاز قرآن از دیدگاه مستشرقان | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | شاهد، رئیس اعظم (نويسنده) مرکز جهانی علوم اسلامی. معاونت پژوهش (سایر) |
| ناشر | مرکز جهانی علوم اسلامی |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | 1386ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-964-195-000-4 |
| موضوع | قرآن -- اعجاز - خاور شناسان - نظریه درباره قرآن |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 6الف6الف 86 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
کتاب، شامل یک پیشگفتار، کلیات، چهار بخش اصلی و یک کتابنامه است.
گزارش محتوا
- پیشگفتار: این بخش، با تأکید بر «قرآن، بهعنوان معجزهای جاودان و کتابی مقدس» آغاز میشود. نویسنده بیان میکند که باوجود تمامی تلاشها، هیچکس قادر به آوردن کلامی مشابه قرآن نبوده است. هدف اصلی کتاب، پاسخ به شبهات و ایرادات مطرحشده توسط خاورشناسان در مورد اعجاز قرآن است[۱].
- کلیات: این بخش، مفاهیم پایه را تشریح میکند:
- تعریف شرقشناسی: به بررسی ریشههای واژه "شرقشناسی" در لغت و اصطلاح و معنای آن بهعنوان مطالعه زبانها، هنرها و فرهنگهای شرقی میپردازد.
- تاریخ پیدایش خاورشناسی: سیر تاریخی ظهور و تحول شرقشناسی را از قرن اول هجری تا دوران معاصر بررسی میکند، که شامل انگیزههای اولیه مسیحی و مطالعات نظاممند بعدی است.
- مراحل پدید آمدن خاورشناسی: مراحل شکلگیری شرقشناسی را از زمان فتوحات اسلامی و جنگهای صلیبی تا دوران معاصر، با تمرکز بر ترجمه قرآن و مطالعات آکادمیک، توضیح میدهد.
- دستهبندی خاورشناسان از نظر انگیزه: شرقشناسان را بر اساس انگیزههایشان به گروههای تبشیری، استعماری و علمی تقسیم میکند.
- تاریخچه پژوهش و بررسی اعجاز قرآن توسط خاورشناسان: به بررسی چگونگی پرداختن خاورشناسان به موضوع اعجاز قرآن از طریق ترجمهها و تحقیقاتشان میپردازد[۲].
- بخش اول (جلوههای اعجاز قرآن): این بخش، بهتفصیل جنبههای مختلف اعجاز قرآن را تبیین میکند؛ از جمله به مباحثی همچون: اهمیت بحث اعجاز، اعجاز بهعنوان ضرورت دفاعی، معنای واژه اعجاز در لغت و اصطلاح، پیشینه بحث اعجاز قرآن، شرایط معجزه، تحدی قرآن، اعجاز بیانی قرآن (فصاحت عرب، عظمت معانی قرآن، زیبایی الفاظ قرآن و نمونههایی از فصاحت و بلاغت آیات قرآن)، دیدگاههای دانشمندان اسلام در زمینه اعجاز قرآن، اعجاز تشریعی (جامعیت قوانین و احکام قرآن در ابعاد فردی و اجتماعی و برتری آن بر قوانین بشری)، اعجاز علمی (اشارات علمی قرآن به پدیدههای طبیعی و خلقت انسان، از جمله جاذبه عمومی، زوجیت و مراحل آفرینش انسان) و... میپردازد[۳].
- بخش دوم (سیمای زیبای قرآن از نگاه خاورشناسان): این بخش، به دیدگاههای مثبت و ستایشآمیز برخی از خاورشناسان نسبت به قرآن میپردازد و مباحثی همچون مباحث زیر را مطرح میکند:
- وحیانی بودن قرآن و برخورداری از اعجاز: به اقوال خاورشناسانی اشاره دارد که به وحیانی بودن و معجزهگون بودن قرآن اذعان کردهاند.
- فصاحت و بلاغت اعجازآور قرآن: دیدگاههایی را مطرح میکند که به فصاحت بینظیر و زیبایی بلاغی قرآن اذعان دارند.
- برتری قرآن بر سایر کتابها: اقوال خاورشناسان در مورد برتری قرآن بر سایر کتب آسمانی و ادبی را ارائه میدهد.
- تأثیرگذاری قرآن در نفوس بشر: دیدگاههای خاورشناسان را درباره تأثیر عمیق و سازنده قرآن بر افراد و جوامع بشری بررسی میکند.
- قرآن، سرچشمه علوم و عامل گسترش آن: به این دیدگاه میپردازد که قرآن منبع الهام برای علوم مختلف بوده و در گسترش آن نقش داشته است.
- اعجاز تشریعی قرآن از زبان خاورشناسان: نظرات خاورشناسان را در مورد اعجاز تشریعی و نظام حقوقی و اخلاقی منحصربهفرد قرآن بیان میکند.
- وحیانی بودن قرآن و سلامت آن از جعل و تحریف: به اقوال خاورشناسانی میپردازد که به وحیانی بودن قرآن و محفوظ ماندن آن از تحریف و جعل باور دارند.
- جهانی بودن معارف قرآن از زبان خاورشناسان: دیدگاههایی را مطرح میکند که به جنبههای جهانی، فراگیر بودن و کمال معارف و تعالیم قرآن اشاره دارند[۴].
- بخش سوم (نقد و بررسی شبهات مستشرقان درباره مصدر قرآن): این بخش به نقد و رد شبهات خاورشناسان درباره منشأ قرآن میپردازد که ادعا میکنند قرآن از منابع غیر الهی سرچشمه گرفته است و مباحث زیر را مطرح میکند:
- نقد نظریه نقش مسیحیت در تألیف قرآن: به شبهاتی مانند تأثیر راهب بحیرا، ورقة بن نوفل و ارتباط پیامبر با مسیحیان پاسخ میدهد و رابطه قرآن با انجیل را از دیدگاههای مختلف بررسی میکند.
- نقد نظریه نقش یهودیت در تألیف قرآن: شبهات مربوط به تأثیر یهودیت بر قرآن، از جمله ارتباط پیامبر با یهودیان و اقتباس داستانها از تورات، را نقد و رد میکند. همچنین از نقش فرهنگ و محیط شبهجزیره عربستان بر قرآن کریم، نقش دین زرتشت در تألیف قرآن، نقش صابئه در تألیف قرآن و وحی، تجربه دینی بشری سخن میگوید[۵].
- بخش چهارم (شبهات مستشرقان بر فصاحت و بلاغت قرآن): این بخش، بهتفصیل به پاسخگویی به ایرادات خاورشناسان در مورد جنبههای ادبی قرآن میپردازد:
- وجود جملههای ناقص در قرآن: به ادعاهای مربوط به نقص در ساختار جملات قرآن پاسخ میدهد.
- کثرت ضمائر در یک جمله: ایرادات وارد بر تکرار ضمائر در جملات قرآنی را تحلیل میکند.
- بهکارگیری الفاظ در غیر ماوضعله: به نقدهایی مبنی بر استفاده نابجای کلمات در قرآن پاسخ میدهد.
- وجود حرف لغو و بیفایده در قرآن: به ادعای وجود حروف زائد و بیمعنا در قرآن رسیدگی میکند.
- وجود تکرار بدون فائده در قرآن: به دلایل تکرار مطالب در قرآن و معنای این تکرار میپردازد.
- گویا نبودن کلام قرآن: به شبهات درباره وضوح و گویایی کلام قرآن پاسخ میدهد.
- وجود حروف مقطعه: به بحث درباره حروف مقطعه در ابتدای برخی سورهها و معانی آنها میپردازد.
- وجود سجع کاهنان در قرآن: به ادعای شباهت سجع قرآن به سجع کاهنان پاسخ میدهد و آن را رد میکند.
- وجود تناقض در قرآن: به ادعای تناقضات در آیات قرآن پاسخ داده و آنها را حل میکند.
- عدم همخوانی برخی از آیات قرآن با قواعد ادبیات عرب: به نقدهای مربوط به عدم انطباق برخی آیات با قواعد ادبی عرب پاسخ میدهد.
- آیات غرائب: به توضیح و تبیین آیات "غریب" یا غیر معمول قرآن میپردازد.
- واژههای دخیل: به بحث درباره وجود کلمات دخیل در قرآن میپردازد.
- معارضه قرآن: به بررسی تلاشهای ناموفق برای آوردن متنی مشابه قرآن و اثبات ناتوانی بشر در این زمینه میپردازد[۶].
پانویس
منابع مقاله
پیشگفتار و متن کتاب.