اصفهان و کاخ‌هایش: کشورداری، تشیع و معماری بزم در آغاز دوران ایران مدرن
| اصفهان و کاخ‌هایش: کشورداری، تشیع و معماری بزم در آغاز دوران ایران مدرن | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | بابایی، سوسن (نویسنده) امیری، مصطفی (مترجم) |
| ناشر | انتشارات فرهنگ جاوید |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | ۱۳۹۸ش |
| شابک | 0-10-6182-600-978 |
| موضوع | معماری صفوی,هنر اسلامی |
| کد کنگره | NA۱۴۸۷/الف۶ب۲ |
اصفهان و کاخ‌هایش: کشورداری، تشیع و معماری بزم در آغاز دوران ایران مدرن تألیف سوسن بابایی، مترجم مصطفی امیری؛ این نوشتار به تعبیری تاریخ زیبایی در ایران عصر صفوی است. بررسی موارد متعدد تلاقی معنا و کنش اجتماعی با بازنمایی‌های فضایی و بصری قدرت در ایران عصر صفوی انگیزه‌ی اصلی مطالعه‌ی فضاهای شهری اصفهان، معماری کاخ ها و برگزاری آیینی مجالس بزم در کتاب حاضر است.
ساختار
کتاب در هفت فصل نگارش یافته است. فهرست عناوین فصل‌های کتاب عبارتند از: فصل اول: پیش گفتار: مجلس بزم، مطلق گرایی فره مندانه، و ایرانی سازی تشیع
فصل دوم: پادشاهان کوچ نشین و کاخ‌های سیار: از تبریز تا قزوین در قرن شانزدهم / دهم
فصل سوم: مأوا در بهشت، یا اصفهان نصف جهان
فصل چهارم: دولتخانه‌ی مبارکه
فصل پنجم: معماری بزم: کاخ‌های اصفهان
فصل ششم: مجلس ضیافت و آداب ایرانی - شیعی پادشاهان
فصل هفتم: مؤخره: سقوط اصفهان
گزارش کتاب
آن‌ها که اصفهان را می‌شناسند، آن را یکی از باشکوه‌ترین شهرهایی می‌دانند که تا به حال بر این کره‌ی خاکی بنا شده است. با وجود این، هنوز بسیاری از مردم حتی نام آن را نیز نشنیده‌اند. در عصر سفر و تجارت و دیپلماسی در اوایل دوران مدرن، هیچ رقیبی از لحاظ زیبایی و شکوه فضاهای عمومی، خیابان‌های پارک مانند، مساجد و مدارس، و بازارها و کاخ‌های باشکوه برای اصفهان وجود نداشت. اصفهان امروزی بخشی از شکوه و جلال گذشته‌ی خود را به دلیل اولویت‌های تجاری و جهانگردی از دست داده، و احداث خیابان‌های مدرن، لوله گذاری‌ها، سربرآوردن برج های آپارتمانی، و امروزه روز احتمالا ساخت مترو لطمه‌ی فراوانی به فضاهای باستانی آن وارد آورده است. با وجود این، هنوز قدم زدن در این شهر گوشه‌ای از تجربیات روزمره‌ی مردمان عصر صفوی را که خصوصیات معماری فضاهای شهری تجلی آن است، به ما می‌نمایاند. اصفهان چیزی بیش از یک شهر صفوی است؛ اما تاریخ صفوی این شهر، با تمامی روایت‌های معماری و آیین‌های بزم آن، همواره ذهن مؤلف را به خود مشغول می ساخت. شکل‌گیری تدریجی این کتاب به وی اجازه داد تا راه‌های جدیدی برای تفکر درباره‌ی اصفهان و فضاهای شهری، معماری، و آهنگ زندگی در این شهر کشف کند. او کارش را با مطالعه‌ی کاخ ها شروع کرد. اما خانه‌ها، فرهنگ هنری قهوه خانه‌ای شهر و انعکاس قالب‌ها و کارکردهای آن در سایر مراکز شهری ایران و سایر نقاط از دیگر مواردی بود که نویسنده را متوجه خود می‌نمود. نهایتا به رغم تنفر عمومی از امپراتوری‌ها، او به ابراز و عرضه‌ی اقتدار در قالب معماری و فضاهای شهری بازگشت، زیرا تجربه‌ی اصفهان با بنای این شهر که در حکم تجسم اولین و تنها امپراتوری ایرانی - شیعی اثنی عشری است شدیدا گره خورده بود. صفویان به اعتبار پیوند خود خوانده شان با اهل‌بیت پیامبر، و وظیفه‌ی اجرای عدالت، در ابراز و عرضه‌ی شکل خاصی از پادشاهی شان، اجرای آیینی مجالس بزم را به جزء لاینفکی از زندگی روزمره‌ی شهر مبدل ساختند. برگزاری مجالس ضیافت مهم‌ترین آیین صفوی بود، که بناهای ویژه‌ای برای چنین آیین‌های طراحی کرده بودند. کاخ ها واقعا فوق العاده، و مجالس بزم واقعا استثنایی بود، به ویژه زمانی که به یاد بیاوریم موج مطلق گرایی در امپراتوری‌های اوایل دوران مدرن معمولا با عزلت گزینی، تقدس خداگونه، و فاصله‌های دست نیافتنی در داخل و اطراف کاخ ها همراه می‌شد. برای آشنایی با الگوی پادشاهی منحصر به فرد ایرانی- شیعی صفویه، که برای آن پایتخت و کاخ‌های متعددی نیز بنا شد، نکات فراوانی از این امر می‌توان آموخت که چگونه انسان‌شناسی اجتماعی فضا و هنر مجالی برای تخیلات مفهومی و تاریخی عمل، فعال سازی، و بازیگران به وجود آورده است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران