اسطوره و آیین پرستش در خاور نزدیک باستان: یک بررسی باستان‌شناختی و مستند
| اسطوره و آیین پرستش در خاور نزدیک باستان | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | جیمز، ادوین الیور (نویسنده) مؤمنی، بهاره (مترجم) |
| ناشر | فرهامه |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1403 |
| شابک | 1ـ8ـ92587ـ622ـ978 |
| کد کنگره | |
اسطوره و آیین پرستش در خاور نزدیک باستان: یک بررسی باستان‌شناختی و مستند تألیف ادوین الیور جیمز، ترجمه بهاره مؤمنی؛ جیمز در این اثر توضیح می‌دهد که چگونه اسطوره‌ها و آیین‌ها در جوامع باستانی خاور نزدیک به هم پیوسته بوده و یکدیگر را تکمیل می‌کردند.
ساختار
کتاب در نه فصل تدوین شده است.
گزارش کتاب
امروزه مشخص شده که ویژگی بارز اندیشۀ دینی، اساساً اسطوره‌ای‌بودن آن است. درست است که در ادیان برتر انواع خام‌تر اسطوره‌ها و آیین‌ها حذف شده یا به نمادگرایی تبدیل شده‌اند، اما این اسطوره‌ها هرگز به طور کامل کنار گذاشته نشدند. در طول اعصار، باورهای دینی بر اساس این طرز فکر و زبان و تجربه صورت‌بندی شده‌اند؛ اگرچه تنها در سال‌های اخیر بوده است که کارکرد و اهمیت اساطیر و اعمال مقدسی که با آن مرتبط بوده‌اند، در نتیجۀ مطالعۀ علمی پدیده‌ها آشکار شده است. انبوهی از اشیای جدید به‌دست‌آمده از طریق کاوش‌ها و بررسی‌های باستان‌شناسی اخیر از خاور نزدیک باستان و کشف، رمزگشایی و ترجمۀ تعدادی از متونی که تاکنون ناشناخته بوده‌اند، باعث شناخت بهتر و درک روشن‌تری از اسطوره و آیین در این منطقه مهم از دوران ماقبل تاریخ تا پایان عصر برنز شده است. در ربع آخر قرن حاضر، توجه زیادی به‌ویژه از سوی گروهی از دانشمندان برجسته اسکاندیناوی به مجموعه‌ای از باورها و اعمال مشخص معطوف شده است؛ مجموعه‌ای از باورها و اعمال که به نظر می‌رسد در هزارۀ دوم پیش از میلاد و قبل از آن با محوریت جشن سالانه و سلطنت مقدس پایه‌گذاری شده بودند.
نقش اساطیر در آیین و جایگاه آن در خاستگاه آداب و رسوم، آیین‌ها و قهرمان‌پرستی از موضوعات جذاب این بررسی تطبیقی است. نویسنده در این کتاب بر اساس منابع دست‌اول، اسطوره‌های مصریان، بابلی‌ها، آشوری‌ها، هیتی‌ها و کنعانی‌ها را بازگو می‌کند و افزون بر آن دربارۀ عناصر اساطیری ادبیات آخرالزمانی به بحث می‌پردازد.
نویسنده در این کتاب به‌تفصیل به بررسی ارتباط بین اسطوره و آیین در خاور نزدیک باستان می‌پردازد و با استفاده از شواهد باستان‌شناسی و اسناد تاریخی، نگاهی جامع از باورها و مناسک مذهبی این منطقه ارائه می‌دهد.
جیمز در این اثر توضیح می‌دهد که چگونه اسطوره‌ها و آیین‌ها در جوامع باستانی خاور نزدیک به هم پیوسته بوده و یکدیگر را تکمیل می‌کردند. او نشان می‌دهد که اسطوره‌ها اغلب توجیهی برای آیین‌های مذهبی بوده‌اند، در‌حالی‌که آیین‌ها نیز به نوبه خود به تقویت و انتقال اسطوره‌ها کمک می‌کردند. او همچنین به اسطوره‌های خلقت، الهه‌ها و پیدایش نیز اشاره می‌کند. نویسنده با نثری علمی و دقیق، به بررسی تمدن‌های مختلف منطقه از جمله مصر، بین‌النهرین، کنعان و آناتولی می‌پردازد. او با استفاده از پژوهش‌های دقیق خود مانند دعاهای مذهبی، کتیبه‌ها و آثار هنری، الگوهای مشترک و تفاوت‌های موجود در باورها و اعمال مذهبی این تمدن‌ها را مشخص می‌کند.
یکی از نکات مهم این کتاب، تأکید بر اهمیت آیین‌های مربوط به باروری و چرخه طبیعت در فرهنگ‌های خاور نزدیک باستان است. جیمز توضیح می‌دهد که چطور این آیین‌ها با اسطوره‌های مربوط به خدایان باروری و مرگ و تجدید حیات پیوند داشته‌اند. همچنین این کتاب به بررسی نقش پادشاهان و کاهنان در اجرای آیین‌های مذهبی می‌پردازد نویسنده نشان می‌دهد که چگونه قدرت سیاسی و مذهبی در این جوامع در هم عجین بوده و پادشاهان اغلب نقشی محوری در آیین‌های مذهبی داشته‌اند؛ همین‌طور جیمز در این اثر به مقایسه و تحلیل اسطوره‌ها و آیین‌های مشابه در تمدن‌های مختلف می‌پردازد و شرح می‌دهد که به چه منوال این باورها و اعمال در طول زمان و در مناطق مختلف تکامل یافته و تغییر کرده‌اند.
یکی دیگر از جنبه‌های مهم این کتاب، بررسی تأثیر شرایط جغرافیایی و اقلیمی بر شکل‌گیری اسطوره‌ها و آیین‌های مذهبی است. نویسنده توضیح می‌دهد محیط طبیعی و سختی های زندگی در این منطقه بر باورها و مناسک مذهبی مردم تأثیر گذاشته است.
به طور کلی این کتاب، اثری ستودنی و پژوهشی برای علاقه‌مندان به مسائلی همچون اسطوره‌های خلقت، پیدایش جهان و آیین‌های تطبیقی در جهان است که می‌تواند ساعت‌ها مطالعه جذاب را خواننده به ارمغان آورد.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات