اسطوره شناخت (سیستان): توصیف و تحلیل بن‌مایه‌های اساطیری در داستان‌ها و افسانه‌های سیستانی

اسطوره شناخت (سیستان): توصیف و تحلیل بن‌مایه‌های اساطیری در داستان‌ها و افسانه‌های سیستانی
پدیدآوران	فاطمی‌منش، محمد (نویسنده) پوراسماعیل، مجید (ویراستار)
عنوان‌های دیگر	توصیف و تحلیل بن‌مایه‌های اساطیری در داستان‌ها و افسانه‌های سیستانی
ناشر	پژوهش متون
مکان نشر	قم
سال نشر	1403
چاپ	اول
شابک	‎978-622-94316-2-7
موضوع	افسانه‌ها و قصه‌های سیستانی -- تاریخ و نقد، افسانه‌ها و قصه‌های ایرانی -- سیستان و بلوچستان، افسانه‌ها و قصه‌های سیستانی -- ساختار، اساطیر ایرانی -- سیستان، اساطیر ایرانی -- داستان
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	PIR 3255/س٧٥

اسطوره شناخت (سیستان): توصیف و تحلیل بن‌مایه‌های اساطیری در داستان‌ها و افسانه‌های سیستانی تألیف محمد فاطمی‌منش (متولد ۱۳۶۸ش) با ویراستاری مجید پوراسماعیل؛ این کتاب به توصیف و تحلیل بن‌مایه‌های اساطیری در داستان‌ها و افسانه‌های سیستانی می‌پردازد. نویسنده در این اثر به بررسی و طبقه‌بندی بن‌مایه‌های اساطیری در افسانه‌ها و داستان‌های مکتوب حوزه فرهنگی سیستان پرداخته و گزارش کاملی از بن‌مایه‌های اساطیری در هفت حوزه قهرمان، موجودات و جانوران اساطیری، پیکرگردانی، طبیعت، رنگ‌ها، اعداد و آیین‌ها ارائه می‌دهد.

ساختار

این کتاب شامل نه فصل اصلی و کتابنامه می‌باشد.

گزارش کتاب

کتاب "اسطوره شناخت (سیستان): توصیف و تحلیل بن‌مایه‌های اساطیری در داستان‌ها و افسانه‌های سیستانی" اثر محمد فاطمی‌منش، پژوهشی جامع در مورد اساطیر و بن‌مایه‌های اساطیری منطقه سیستان است. نویسنده در این کتاب به بررسی عمیق اسطوره‌ها و افسانه‌های این سرزمین کهن می‌پردازد که بخش بزرگی از اسطوره‌ها و حماسه‌های ملی ایرانیان مربوط به آن است.

سیستان از جمله سرزمین‌هایی است که محل اسکان قوم سکا بوده است. این اقوام آریایی در سده‌های هفتم و هشتم پیش از میلاد از شمال آسیای میانه برخاستند و با حمله به سرزمین‌های بسیاری، سرانجام در زرنگیا یا سیستان فعلی سکنا گزیدند و موجب ورود بسیاری از قصه‌ها و افسانه‌ها همچون اسطوره گرشاسب، سام، زال و رستم به حماسه ملی ایرانیان شدند.

در فصل نخست کتاب، نویسنده مروری بر مبانی نظری تحقیق داشته و متغیرهایی همچون سیستان و اهمیت آن در فرهنگ و باورهای کهن ایرانی، اسطوره و اهمیت آن، نقد اساطیری، داستان و رابطه آن با اسطوره و نیز داستان‌های سیستانی را بررسی کرده است.

فصل دوم به بن‌مایه‌ها و اساطیر مربوط به قهرمانان در داستان‌ها و افسانه‌های سیستانی اختصاص دارد. نویسنده در این فصل تحلیل کاملی درباره نوع قهرمانان، تولدشان، ویژگی‌های آنان و سفر و مرگ آنان ارائه داده است.

در فصل سوم، موجودات و جانوران اساطیری محور بحث هستند. نویسنده به تفکیک نقش هر کدام از جانوران طبیعی و فراطبیعی مانند اسب، گاو، شیر، کلاغ، دیو و اژدها و بن‌مایه‌ها و کهن‌الگوهای مرتبط با آنان در داستان‌ها را تحلیل کرده است.

فصل چهارم به بررسی بن‌مایه‌های مربوط به اعداد می‌پردازد. در فصل پنجم، کارکرد بن‌مایه‌های اساطیری در ارتباط با عناصر طبیعی مانند گیاهان و رستنی‌ها، خشکی‌ها، آب‌ها و آتش‌ها و اجرام آسمانی در افسانه‌ها مورد تحلیل قرار گرفته است.

فصل ششم به بررسی و تحلیل پیکرگردانی و انواع آن همچون پیکرگردانی‌های انسانی و پیکرگردانی‌های مربوط به موجودات فراطبیعی در داستان‌های سیستانی اختصاص دارد. نویسنده در این فصل طبقه‌بندی و دسته‌بندی تازه‌ای از بن‌مایه‌ها در افسانه‌های سرزمین سیستان ارائه می‌دهد.

در فصل هفتم، آیین‌ها و باورهای اساطیری موجود در داستان‌ها بررسی شده و انواع آنها بر مبنای بسامد تحلیل شده‌اند. فصل هشتم به نقش بن‌مایه‌های اساطیری مرتبط با رنگ می‌پردازد و فصل پایانی کتاب نیز دربردارنده نتیجه‌گیری کلی از مباحث و نکات مطرح‌شده در کتاب است.

این کتاب با ارائه تحلیلی نظام‌مند از اساطیر سیستان، سهم مهمی به شناخت بهتر فرهنگ و باورهای کهن این منطقه دارد.

منابع مقاله

پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات