از علم سکولار تا علم دینی

از علم سکولار تا علم دینی ، از آثار نویسنده، فیزیکدان و قرآن‌پژوه معاصر، دکتر مهدی گلشنی (متولد 1313ش) است که به تحلیل و تبیین ارتباط بین علم و دین، با تمرکز ویژه بر دیدگاه اسلامی و چگونگی سکولار شدن دانش و تبعات زیانبار آن می‌پردازد و تمایز دانش خدامحور (علم دینی) را از دانش خداگریز (علم سکولار) توضیح می‌دهد و 2 راه‌حلّ برای رهایی از مشکل سکولاریسم علمی و تبدیل علم سکولار به علم دینی ارائه می‌کند.

از علم سکولار تا علم دینی
پدیدآوران	گلشنی، مهدی (نويسنده)
ناشر	پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگى
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1392ش
چاپ	6
موضوع	علم و دین - دنیوی گرایی
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	BL ۲۴۰/۲،/گ۸،الف۴
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

هدف و روش

• دکتر مهدی گلشنی با تأکید بر اینکه علوم طبیعت، چه در جهان اسلام و چه در تمدن جدید غرب، ابتدا با یک بینش دینی شکل گرفت و سپس در دو قرن اخیر جنبه سکولار پیدا کرد، افزوده است:
• نظر نگارنده این است که با توجه به محدودیت‌های بینش سکولار و ثمرات نامطلوب علم سکولار در صحنه عمل، علم باید بار دیگر جنبه دینی به خود بگیرد، تا زمینه برای شکوفا شدن سایر ابعاد وجودی انسان فراهم گردد.
• دکتر مهدی گلشنی آشکارا می‌گوید: ما معتقدیم که هم با بینش سکولار می‌توان در کار علمی موفق شد و هم با بینش الهی. اما تفاوت این 2 گونه علم در 2 جا ظاهر می‌شود:

1. به هنگام ساختن نظریه‌های جهان‌شمول (با استفاده از مفروضات متافیزیکی مختلف.)
2. در جهت‌گیری‌های کاربردی علم (ایدئولوژی‌ها و بینش‌های مختلف فلسفی می‌توانند روی کاربردهای علم محدودیت بگذارند یا آن را به جهات معینی سوق دهند.)

• بر این مبنا نظر ما این است که علم دینی معنا‌دار و از لحاظ ثمرات، بسیار غنی‌تر از علم سکولار است. زیرا نه تنها نیازهای مادی انسان را برطرف می‌کند، بلکه جهان را برای او معنا‌دار می‌سازد.

ساختار و محتوا

• این اثر از 6 فصلبه ترتیب ذیل تشکیل شده است:
• فصل اول: «از علم دینی تا علم سکولار» سكولار شدن جوامع علمى در غرب و دارالاسلام و علل آن را توضيح می‌دهد.
• فصل دوم: «رابطۀ علم و دين در دنیای معاصر» ديدگاه‌هاى مختلف دربارۀ ارتباط علم و دين در جهان کنونی را شرح می‌دهد.
• فصل سوم: «اسلام و علوم طبيعت» جايگاه علوم طبيعی را از نظر اسلام تبیین می‌کند.
• فصل چهارم: «عوامل مؤثّر در شکوفایی علم در تمدن درخشان اسلامى» به‌عنوان نمونه‌اى از تجلّى اين ديدگاه، علل پيدايش تمدن درخشان اسلامى در چند قرن اول هجرى را تشريح می‌نماید.
• فصل پنجم: «وحدت حوزه و دانشگاه» به بیان راه‌حلّ ميان‌مدت می‌پردازد.
• فصل ششم: «از علم سکولار تا علم دینی: دانشگاه اسلامی» تحقق دانشگاه اسلامى را به‌ عنوان راه‌حلّ درازمدت مطرح می‌کند.

نمونه مباحث

• در دينِ جهان‌شمول اسلام، كسب علم بخشى از زندگى انسان را تشكيل مى‌دهد و تفكّر در آيات الهى عبادت محسوب مى‌شود. پس اگر مسألۀ تعارض يا تقابل يا دوگانگى علم و دين مطرح شده، آن يك مسألۀ عارضى است و به خاطر اين است كه در دو سه قرن گذشته، ما در معرض يك هجوم فرهنگى قرار گرفته‌ايم. اكنون موقع آن است كه به جهان‌بينى اسلامى برگرديم و برداشت‌هاى غير اسلامى را در محيطهاى فرهنگى‌مان اصلاح كنيم.

منابع مقاله

• مقدمه و متن کتاب.