از دارالطباعة تا حجره: کتابفروشی در عصر قاجار
| از دارالطباعة تا حجره | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | انصاریان، محمدحسین (نویسنده) |
| ناشر | انصاریان |
| مکان نشر | قم |
| سال نشر | 1403 |
| شابک | 5ـ824ـ219ـ964ـ978 |
| کد کنگره | |
از دارالطباعة تا حجره: کتابفروشی در عصر قاجار تألیف محمدحسین انصاریان، آنچه در این کتاب انجام شده است، بررسی و مطالعه و تدقیق در داده‌های مربوط به کتابفروشی‌ها با تأکید بر سیر تحول و خرید و فروش کتاب‌های این دوره است.
ساختار
کتاب در سه فصل تدوین شده است.
گزارش کتاب
کتاب مهم‌ترین اثر فاخر بشر است که در طول هزاران سال به صورت‌های مختلف در فرهنگ و فرهیختگی انسان نقش داشته است. اختراع دستگاه چاپ و پیشرفت روزافزون آن باعث تحولات زیادی در این زمینه شد. کشور ما با تأخیر به این عرصه ورود کرد که پیشینۀ آن به ورود چاپ سربی بازمی‌گردد.
با رواج صنعت چاپ سنگی، کتاب در سطح وسیع‌ترین چاپ شد. در پی این امر، بحث توزیع کتاب پیش آمد و سبب پدیدآمدن کتابفروشی‌ها شد. ابتدا صاحب مطبعه خود توزیع و فروش کتاب را بر عهده داشت؛ یعنی کار نشر، چاپ و توزیع کتاب بر عهدۀ یک شرکت یا یک نفر بود. با پیشرفت چاپ و نشر کتاب، هر کدام از اینها از همدیگر جدا شد و توزیع کتاب بر عهدۀ کتابفروشی‌ها قرار گرفت.
اطلاع از خرید و فروش کتاب در دورۀ قاجار پراکنده و غیرمنسجم است. یکی از مهم‌ترین منابع در‌این‌باره، یادداشت‌هایی است که به صورت اطلاعات و داده‌های چاپی در آغاز یا پایان کتاب‌های چاپ سنگی و سربی آمده و از جنبه‌های مختلف قابل مطالعه است. آنچه در این کتاب انجام شده است، بررسی و مطالعه و تدقیق در داده‌های مربوط به کتابفروشی‌ها با تأکید بر سیر تحول و خرید و فروش کتاب‌های این دوره است. بنابراین این کتاب بر اساس یادداشت‌های موجود در آغاز یا پایان کتاب‌های چاپ سربی و سنگی استوار است. گو اینکه چاپ سنگی و سربی را می‌توان برزخ بین نسخۀ خطی و چاپ امروزی دانست؛ بدین روی هنوز این اطلاعات و داده‌ها را می‌توان یادداشت دانست؛ زیرا فرم و شکل همان یادداشت آغاز و پایان نسخه‌های خطی است، هرچند به صورت چاپ درآمده باشد.
تحولات جدید مثل تأسیس دارالفنون و پیدایش مدارس جدید باعث چاپ بیشتر کتاب شد و کم‌کم بر نقش کتابفروشی و توزیع آن افزود. ورود کتاب از کشورهای هم‌جوار و نزدیک به فرهنگ ایران، نقش مبادلات فرهنگی را نشان داد و به دنبال آن، توزیع و فروش کتاب نقش بیشتری یافت. با مطالعۀ این یادداشت‌ها مشخص شد علایق مذهبی مانند ترویج مذهب شیعه، وقف کتاب یا امور مرتبط با آن، بر تعداد چاپ کتاب افزود و با توجه به موارد پیش‌گفته، در ترویج کتابفروشی‌ها نقش مؤثری داشت.
در فصل نخست کتاب به مسئلۀ چاپ کتاب در جهان و ایران پرداخته شده است. در فصل دوم به کتابفروشی‌های شهرهای مختلف ایران پرداخته می‌شود و فصل پایانی کتاب دربارۀ پیشینۀ واردات کتاب‌های فارسی چاپ کشورهای مختلف به ایران است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات