از جبین تا بهین: (تقدیر و تدبیر در متون شعری قرن هشتم هجری)
از جبین تا بهین: تقدیر و تدبیر در متون شعری قرن هشتم هجری تألیف ربابه مینایی و پرویز طلوعی؛ این کتاب به بررسی مسئلۀ جبر و اختیار در میان شاعران قرن هشتم هجری میپردازد و دیدگاههای مختلف کلامی درباره تقدیر و تدبیر را در آثار شعری این دوره تحلیل میکند.
| از جبین تا بهین: تقدیر و تدبیر در متون شعری قرن هشتم هجری | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مینایی، ربابه (نویسنده) طلوعی، پرویز (نویسنده) |
| ناشر | سفیر اردهال |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1392 |
| چاپ | یکم |
| شابک | 978-600-313-080-7 |
| موضوع | قضا و قدر در ادبیات، شعر فارسی - قرن 8ق. - تاریخ و نقد |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 9م6ق / 3726 PIR |
ساختار
این کتاب در یک جلد و 146 صفحه و در دو فصل اصلی سازماندهی شده است.
گزارش کتاب
کتاب «از جبین تا بهین: تقدیر و تدبیر در متون شعری قرن هشتم هجری» اثر ربابه مینایی و پرویز طلوعی، پژوهشی است در زمینۀ مباحث کلامی مربوط به جبر و اختیار و بازتاب آن در شعر فارسی قرن هشتم هجری. این اثر به بررسی مسئلۀ تقدیر و تدبیر به عنوان یکی از مهمترین دغدغههای فکری مسلمانان از قرون اولیۀ اسلامی میپردازد.
در فصل اول با عنوان «حوزۀ تقدیرات الهی در مورد انسان»، مؤلفان به تعاریف مباحث پایهای همچون تدبیر، تقدیر و تقاضا، جبر و اختیار، حوزۀ تقدیر الهی، رابطۀ تقدیر و عمل و عوامل طبیعی، ارادۀ خداوند و کارهای اختیاری انسان میپردازند. همچنین در این فصل به بررسی دیدگاههای فرق مختلف کلامی شامل فرقۀ اشاعره، معتزله و مکتب عقلی شیعه پرداخته شده است. مؤلفان با اشاره به دیدگاه اشاعره که معتقد به جبر مطلق هستند و معتزله که قائل به اختیار انسان میباشند، به تبیین دیدگاه مکتب شیعه با شعار «لا جبر و لا تفویض بل امر بین الامرین» میپردازند.
در فصل دوم با عنوان «تقدیر و تدبیر در متون شعری قرن هشتم»، مؤلفان به بررسی زندگی و آثار شاعران برجستۀ قرن هشتم هجری از جمله شیخ محمود شبستری، خواجوی کرمانی، عبید زاکانی، سلمان ساوجی، حافظ شیرازی و شاه نعمتالله ولی میپردازند. در این فصل، چگونگی بازتاب مفاهیم تقدیر و تدبیر در اندیشۀ این شاعران مورد تحلیل قرار گرفته است.
بر اساس یافتههای این پژوهش، بیشتر شاعران ایرانی قرن هشتم گرایش به جبر دارند. سلمان ساوجی، خواجوی کرمانی، شاه نعمتالله ولی، عبید زاکانی و شیخ محمود شبستری از جمله شاعرانی هستند که دیدگاه جبری در آثارشان مشهود است. حافظ شیرازی نیز با وجود تبحر در دانشهای گوناگون زمان خود و مقام شامخ در قرآنشناسی، جبرانگاری موافق با اشعریگری دارد و تسلیم قضا و قدر الهی بوده و زندگی را بیشتر جبر میانگارد.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات