از تأویل نشانه تا تحلیل فسانه، پژوهشی درباره‌ی تصویرسازی نجومی در ایران تا پایان قرن چهارم هجری قمری
| از تأویل نشانه تا تحلیل فسانه، پژوهشی درباره‌ی تصویرسازی نجومی در ایران تا پایان قرن چهارم هجری قمری | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حمید سمیعی، عباس (نویسنده) |
| ناشر | نشر آرون |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | ۱۳۹۷ش |
| شابک | 978-964-231-618-2 |
| موضوع | نجوم -- ایران -- تاریخ -- قرن ۴ق.,صورتهای فلکی |
| کد کنگره | QB۴۳/۳/ح۸/الف۴ |
از تأویل نشانه تا تحلیل فسانه، پژوهشی درباره‌ی تصویرسازی نجومی در ایران تا پایان قرن چهارم هجری قمری تألیف عباس حمید سمیعی؛ قرن چهارم هجری قمری، قرن شکوفایی اندیشه‌های علمی و هنری در بلاد مسلمانان خصوصا ایران بوده است. بخشی از این شکوفایی را باید مرهون اقدامات دانشمندان مسلمان و بخشی را نیز باید مرهون دست و دلبازی حکمرانان وقت دانست. جدا از پیشرفت تمام علوم به مدد نضج نهضت ترجمه در این برهه، تلاش ستاره شناسان ایرانی،کمتر از بقیه علما نبوده و شایان توجه خاص است. در این کتاب 46 صورت فلکی در هردو نیم کره‌ی شمالی و جنوبی زمین مورد تشریح، توصیف و بررسی قرار گرفته‌اند. هدف از نگارش این تحقیق، ریشه یابی و تحلیل تصاویر نجومی موجود در نسخ مصور این کتاب و تأویل نشانه‌های بصری آن‌ها است. شیوه تحقیق، توصیفی - تحلیلی با رویکردی تطبیقی است.
ساختار
کتاب در پنج فصل تشکیل شده است. فصل اول: کلیات پژوهش
فصل دوم: جایگاه دانش نجوم پیش از ورود اسلام به ایران و پس از آن
فصل سوم: بررسی متغیرهای اجتماعی مؤثر در تشکیل سندی به نام صورالکواکب
فصل چهارم: تحلیل‌های بصری رمزگان نقش مایه‌های یگانه سند مصور نجومی قرن چهارم ه.ق
فصل پنجم: صورت واره‌های نوین، دستاورد تلاش انسان معاصر
گزارش کتاب
هر انسانی که در طول عمر خویش، اندک گرایشی به تاریخ نجوم پیدا کرده باشد بی تردید با دریایی از سوالات و تناقضات بی‌پایان مواجه می‌شود. با توجه به اتفاقات تاریخ علم، ستاره شناسی، فی نفسه، سرشار از پرسش‌ها و پاسخ هایی است که مدام در میدان اندیشه می‌چرخند و به دنبال راهی برای نغوذ به حقیقت درون هستند.
قرن چهارم هجری قمری، قرن شکوفایی اندیشه‌های علمی و هنری در بلاد مسلمانان خصوصا ایران بوده است. بخشی از این شکوفایی را باید مرهون اقدامات دانشمندان مسلمان و بخشی را نیز باید مرهون دست و دلبازی حکمرانان وقت دانست. جدا از پیشرفت تمام علوم به مدد نضج نهضت ترجمه در این برهه، تلاش ستاره شناسان ایرانی، کمتر از بقیه‌ی علما نبوده و شایان توجه خاص است. در کنار گزارشات رصدی و تحقیقات منجمان، تنها صورت الکواکب الثابته تالیف ابوالحسن عبدالرحمن بن محمد بن سهل صوفی رازی به ترسیمات پیکره‌های نجومی بر اساس ترجمه‌ای از توصیفات بطلمیوس یونانی و مشاهدات رصدی و غیره مزین گردیده است. در این کتاب، 46 صورت فلکی (برخی منابع 44 عدد) در هر دو نیم کره‌ی شمالی و جنوبی زمین مورد تشریح، توصیف و بررسی قرار گرفته‌اند. هدف از نگارش این تحقیق، ریشه یابی و تحلیل تصاویر نجومی موجود در نسخ مصور این کتاب و تأویل نشانه‌های بصری آن‌ها است. اشاره به «تصاویر نجومی» در این پژوهش، تلاشی برای ارائه تعریفی مستقل از صورتهای فلکی اسطوره‌ای است. شیوه‌ی تحقیق، توصیفی - تحلیلی با رویکردی تطبیقی است. گردآوری اطلاعات تحقیق، متکی بر مطالعه‌ی اسناد مدارک کتابخانه‌ای، مشاهدات، شرکت در همایش، بازدید از موزه‌ها و مصاحبه با اهل فن و هنر است. روش تحلیل داده‌ها کیفی و جامعه آماری تحقیق متشکل از چهل و شش نمونه شاخص از تصاویر صورفلکی کتاب صورالکواکب است. از کنکاش در منابع پژوهش، به شرحی که در ادامه آمده نتیجه گرفته می‌شود که در طول قرن چهارم هجری قمری، تنها یک مرجع مصور نجومی از نوع ترجمه و تألیف در ایران به رشته‌ی تحریر درآمده است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران