ادبیات سرخ: فهرست محتوای ادبی نشریات وابسته به حزب تودۀ ایران
| ادبیات سرخ | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | محمدی، غزاله (نویسنده) حاجیآقابابایی، محمدرضا (محقق) |
| ناشر | خاموش |
| مکان نشر | اصفهان |
| سال نشر | 1403 |
| شابک | 6ـ02ـ5748ـ622ـ978 |
| کد کنگره | |
ادبیات سرخ: فهرست محتوای ادبی نشریات وابسته به حزب تودۀ ایران تألیف غزاله محمدی، محمدرضا حاجیآقابابایی، در این کتاب به فهرستنویسی و بررسی محتوای ادبی نشریات وابسته به حزب تودۀ ایران از سال 1320 تا 1332 پرداخته شده است. نویسندگان کوشیدهاند نشریات وابسته به حزب توده را شناسایی و بررسی کنند.
گزارش کتاب
در طول تاریخ انواع دیدگاهها و اندیشههای اعتقادی، سیاسی و اجتماعی در آفرینش آثار ادبی تأثیرگذار بودهاند و نویسندگان و شاعران به صورت خودخواسته یا ناخودآگاه تحت تأثیر این دیدگاهها قرار گرفتهاند. تاریخ ادبیات معاصر ایران نیز از این قاعده مستثنا نیست و در آن افزون بر نقش پررنگ دیدگاههای دینی و اعتقادی، اندیشهها و ایدئولوژیهای سیاسی نیز حضور مؤثرتری داشتهاند. از این میان اندیشههای مارکسیستی با توجه به شعارهای آرمانخواهانۀ خود در دورههایی از تاریخ معاصر کشورمان هواداران بسیاری یافت و از این رهگذر آثار گوناگونی در حوزههای مختلف ادبی پدید آمد. یکی از مهمترین دلایلی که اندیشههای مارکسیستی توانست در برههای از تاریخ ایران هواداران جدی در میان نویسندگان و شاعران بیابد، توجه ویژه به مطبوعات و نقش آنها در گسترش افکار و اندیشهها بود.
حزب تودۀ ایران با توجه به ساختار منسجم و تشکیلاتی خود و همچنین فعالیت روشنفکران در آن، نگاه ویژهای به مطبوعات داشت و همین امر موجب شد تا اعضای حزب شبکهای گسترده از روزنامهها و مجلات راه بیندازند و از طریق آن به تبلیغ دیدگاههای خود بپردازند.
رهبران اولیۀ حزب توده غالباً از روشنفکران و اندیشمندانی بودند که توجه ویژهای به هنر و ادبیات داشتند. ایشان از همان آغاز از ابزار ادبیات برای بیان دیدگاههای خود بهخوبی استفاده کردند و به سبب توان سازماندهی و تشکیلاتی خود توانستند روزنامههای فراوانی را برای گسترش دیدگاههایشان منتشر کنند. از سوی دیگر برخی از هواداران و فعالان حزب از جمله بزرگ علوی، احسان طبری، فاطمه سیاح، محمود اعتمادزاده بهآذین، صادق هدایت، سعید نفیسی، صادق چوبک، جلال آلاحمد، فریدون توللی، ابوتراب جلی و... در زمرۀ شاعران و داستاننویسان و منتقدان بنام آن سالها بودند و دیدگاههای حزبی در آثار ایشان بروز و ظهور مییافت.
حزب توده با توجه به ماهیت سیاسی خود و پیشبینی توقیف نشریات، افزون بر نشریات فعال، تعدادی نشریه نیز برای ذخیره داشت تا هنگام توقیف نشریات اصلی بتواند به فعالیت خود ادامه دهد. از سوی دیگر بهجز نشریاتی که به طور مستقیم به حزب توده وابسته بودند، جمعیتها و نشریات دیگری نیز وجود داشتند که تحت حمایت حزب به فعالیت میپرداختند.
در این کتاب به فهرستنویسی و بررسی محتوای ادبی نشریات وابسته به حزب تودۀ ایران از سال 1320 تا 1332 پرداخته شده است. نویسندگان کوشیدهاند نشریات وابسته به حزب توده را شناسایی و بررسی کنند. بر پایۀ بررسیهای انجامشده، دستکم نود نشریه به طور مستقیم و غیرمستقیم وابسته به حزب تودۀ ایران بوده است که تمامی آنها در این پژوهش بررسی شدهاند. البته این تعداد نشریات با وجود کثرت، تنها آرشیو کتابخانههای «ملی، دانشگاه تهران و مجلس» را دربر میگیرد.
اسامی نشریاتی که در این کتاب پژوهش شدهاند، بدین قرار است: سیاست، نامۀ رهبر، مردم، نامۀ مردم، ظفر، شهباز، پیام نو، سوگند، بیداری ما، مردم برای روشنفکران، مردم ماهانه، مردم آدینه، رزم آدینه، آژیر، سروش، نیسان، نامۀ چلنگر، شبچراغ، کبوتر صلح، زمان نو، به سوی آینده، رزم، افق آسیا، ندای حقیقت، نامۀ هیرمند، منشور، شعلهور، شمشیر امروز، دنیای امروز، کار و دانش، بشر، عالم یهود، جهانبین، گیلان، ضرغام شرق، پیگیر، خبر امروز، نقش ایران، مصلحت، خلق، زحمت، بوتۀ زر، راه چاره، شطرنج سیاسی، پیشتازان، نور آسیا، زرهپوش ملت، چلنگر نو، منطق امروز، به سوی صلح، نیروی صلح، جاجرود، رنگینکمان، ارزش کار، همراه، پیک طوفان، علمدار شرق، صلح دنیا، پیک آینده، جهان زنان، راستی، رهبر یزد، بشریت، دژ، روزنه، جرس، مستحکم، علاج، قیام مردم، نوید آینده، پرچم صلح، صلح پایدار، شجاعت، رستاخیز خلق، راهنمای ملت، آخرین نبرد، صبح تابان، عصر نو، ضد استعمار، روش خلق، وحدت آسیا، رها، شرق پیروز، دموکراسی نوین، اردوی صلح، نغمۀ نو، صلابت شرق، در راه زندگی، قرن جدید، و سنگر آزادی.
البته برخی از این نشریات، اصلی به شمار میآیند و دیگر نشریات به عنوان نشریات ذخیره و در ایام توقیف نشریۀ اصلی منتشر میشده است. برخی از این نشریات نیز فاقد محتوای ادبی هستند.
نویسنده در این کتاب، فهرستی از مقالات و نوشتههای ادبی منتشرشده در نشریات حزب توده ایران را بدون درنظرگرفتن ارزش ادبی آنها ارائه کرده است. کتاب با توجه به فهرستی که در آن به چاپ رسیده، روند شکلگیری و تکامل ادبیات و شعر معاصر و مترقی ایران را نیز بررسی میکند. نویسنده در این کتاب، از تصاویر روزنامههایی که در فاصله دوازدهسالهای که موضوع کتاب است منتشر شدهاند، نیز استفاده کرده که به محتوای بصری اثر کمک کرده و باعث شده نویسنده ادعای خود را با مدارک معتبر ارائه کند. این کتاب در پی آن است به این موضوع بپردازد که تقریباً همۀ روشنفکران و نویسندگان بزرگ ایران در دوره معاصر آثار خود را برای نخستین بار در نشریات حزب توده ایران منتشر کردهاند. نویسنده در این کتاب ادعا میکند که افزون بر نویسندگان و شاعرانی که به حزب توده وابسته بودند، نویسندگان و روشنفکرانی مانند عبدالحسین زرینکوب، پرویز ناتل خانلری، صادق چوبک و صادق هدایت که گرایش سیاسی خود را به شکل مشخص عنوان نکرده و از وابستگان به حزب توده نبودند هم آثار خود را در نشریات حزب توده ایران به چاپ رساندهاند.
در این کتاب، محتوای ادبی نود عنوان از نشریات وابسته به حزب تودۀ ایران، در فاصله سالهای ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۲ بررسی و فهرستنویسی شده است. همچنین در این کتاب دربارۀ چگونگی تأثیرگذاری حزب توده بر ادبیات معاصر ایران و همکاری شاعران و نویسندگان با نشریات این حزب، توضیحاتی ارائه شده است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات