اخلاق دانشمندان یا مسالك المكارم في طريق محاسن اخلاق العالم
| اخلاق دانشمندان یا مسالك المكارم في طريق محاسن اخلاق العالم | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حسینی ساوجی، سید حسین (نویسنده) مرادی، ابوالفضل (محقق) |
| ناشر | میراث فرهیختگان |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1399 |
| شابک | 2ـ737739ـ622ـ978 |
| کد کنگره | Bp 247 |
اخلاق دانشمندان یا مسالك المكارم في طريق محاسن اخلاق العالم تألیف سید حسین حسینی ساوجی (محنت)، از جامعیت رسالۀ «مسالک المکارم» در مرور و جمع‌بندی مسائل اعتقادی و اخلاقی برمی‌آید که این کتاب به عنوان یک کتاب درسی اخلاقی، نه برای مبتدیان بلکه برای متوسطین این حوزه نگاشته شده است. این کتاب با تصحیح و تحقیق دکتر ابوالفضل مرادی(رستا) به چاپ رسیده است.
گزارش کتاب
پرداختن به گزاره‌های اخلاقی و آموزش آن، نقش مهمی در ارتقای سطح فرهنگی عمومی داشته و با توجه به هم‌سویی آن با مقولاتی همچون امر به معروف و نهی از منکر و دیگر مبانی دینی، هماره و در ادوار گوناگون مورد توجه سیاست‌گذاران فرهنگی جامعه بوده است. در این کتاب به تصحیح یکی از این قبیل موراد یعنی رسالۀ «مسالک المکارم فی طریق محاسن اخلاق العالم» اثر سید حسین حسینی ساوجی متخلص به «محنت» پرداخته شده است.
سید حسین حسینی ساوجی متخلص به «محنت» از علما و دانشمندان علوم دینی در قرن سیزدهم است. دربارۀ زندگی وی اطلاعات چندانی در تذکره‌ها یافت نمی‌شود. به نظر می‌رسد تنها تذکره‌ای که از او نام برده، تذکرۀ شاعران فارسی‌سرا می‌باشد که وی را در جملاتی اندک و انگشت‌شمار معرفی کرده است: «حسینی ساوجی عالم متبحر شیخی‌مسلک و نگارش‌هایش بر طریقت شیخ احمد احسایی است. وی دارای سه اثر به نام‌های لطایف، مسالک المکارم و مجمع البلاغه بوده است. پاره‌ای از اشعارش با تخلص «محنت» در دو کتاب مجمع‌البلاغه و لطایف آمده است».
آنچه می‌توان از آثار محنت ساوجی به دست آورد، این است که او «مجمع البلاغه» را به فتحعلی شاه و فریدون مستوفی الممالک تقدیم نموده است. بنابراین قطعی است که در سال 1242 قمری در قید حیات بوده است.
آنچه از مرور رسالۀ «مسالک المکارم» یا «مجمع البلاغه» برمی‌آید، آن است که او آگاه و عالم به علوم اسلامی بوده و به عنوان یک فرد حرفه‌ای و متخصص با علوم حوزوی و دینی، می‌توان او را یکی از روحانیون طرازاول روزگارش قلمداد نمود.
از جامعیت رسالۀ «مسالک المکارم» در مرور و جمع‌بندی مسائل اعتقادی و اخلاقی برمی‌آید که این کتاب به عنوان یک کتاب درسی اخلاقی، نه برای مبتدیان بلکه برای متوسطین این حوزه نگاشته شده است. بنا بر یافته‌ها می‌توان گفت محنت ساوجی مؤلف این رساله به عنوان مدرس در مدارس دینی شیعه مورد اقبال و توجه بوده است.
این رساله در بیان مکارم و سجایای اخلاقی و ترغیب به کسب آن است که در یک مقدمه در بیان خلافت انسان و اینکه آدم عالم صغیر است و یک مقاله در محاسن اصول اخلاقی و یک خاتمه تنظیم شده است.
سبک نگارش این اثر با توجه به نثری دشوار و آمیخته به واژگان عربی اما با غلبۀ نثر مسجع و مصنوع بر نثر فنی متکلف، از نثر دورۀ نخست قاجاریه است که سعی در گذر از نثر مصنوع متکلف منشیانۀ دورۀ افشاری به سوی آسانی نثر مسجع عارفانه دارد.
تنها نسخۀ موجود از این رساله در بخش نسخه‌های خطی کتابخانۀ مسجد اعظم قم نگهداری می‌شود. تعداد برگ‌های نسخه از برگ (65 ر) از مجموعۀ تا (74 ر) مجموعاً ده برگ و 19 صفحه را دربردارد و کاتب نسخه خود مؤلف است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات