اختیارات
اختیارات، اثر محمدباقر بن محمدتقی مجلسی (1003-1070ق)، از علما و محدثان مشهور قرن یازدهم هجری است. این کتاب به جمعآوری احادیث و روایات مربوط به ایام و ساعات سعد و نحس، آداب و اعمال مناسب برای هر روز و ماه و همچنین توصیههایی برای امور مختلف زندگی، از جمله سفر، ازدواج، بیماری و استخاره، میپردازد و موضوع کلی آن راهنمایی شیعیان در تمامی امور روزمره بر اساس آموزههای دینی و سنتی است.
| اختیارات | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی (نويسنده) |
| عنوانهای دیگر | اختیارات |
| ناشر | کتابفروشی اسلاميه |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| سال نشر | 13سده |
| چاپ | 3 |
| شابک | - |
| موضوع | اختر گویی - اخترگویی -- متون قدیمی تا قرن 14 - اختر گویی اسلامی - جشنها - شعایر و مراسم مذهبی |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /الف5م3 1714 BF |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
اهمیت کتاب
- این کتاب به دلیل ماهیت جامع خود در ارائه توصیههای دینی و سنتی برای امور روزمره از اهمیت بالایی برخوردار است.
- نویسنده با استخراج مطالب از «احادیث معتبره اهلبیت رسالت(ص)»، بر اعتبار و سندیت مطالب تأکید ورزیده است.
- کتاب بهعنوان راهنمایی عملی برای شیعیان در «جمیع امور» عمل میکند و آنها را از رجوع به منابع «مذمومه» (ناپسند) بینیاز میسازد.
ساختار
کتاب در یک جلد نگاشته شده و شامل فصول متعددی است که از فصل اول (در اختیارات اول ماه) آغاز شده و تا فصل چهلم (در بیان شک و سهو) ادامه مییابد و به موضوعات متنوعی در زمینههای ایام، نجوم، جغرافیا، خلقت، و احکام شرعی میپردازد.
سبک نگارش
- روایی و حدیثی: بخش عمده کتاب، متشکل از نقل قولها و احادیث از پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) است که مستند به منابع معتبر ارائه شدهاند.
- توصیهای و ارشادی: لحن کتاب بیشتر جنبه راهنمایی و ارائه توصیه برای اعمال و تصمیمگیریهای روزمره دارد و بهصورت دستوری و عملی مخاطب را هدایت میکند.
- موضوعبندی جزیی: مطالب بهصورت ریز و دقیق بر اساس ایام، ماهها، فصول و دیگر دستهبندیهای مرتبط با زمان و مکان طبقهبندی شده تا دسترسی به اطلاعات آسان باشد.
- زبان رسمی و کهن: زبان فارسی کتاب، باوجود قدمت، نسبتاً روان است، اما از اصطلاحات و واژگان کهن نیز بهره میبرد که نشاندهنده سبک نگارش دوره مؤلف است.
- جامعیت موضوعی: نویسنده تلاش کرده تا طیف وسیعی از موضوعات مرتبط با زندگی روزمره و جهانبینی دینی، از احکام شرعی تا باورهای عامیانه و نجومی، را پوشش دهد.
گزارش محتوا
بهمنظور آشنایی بیشتر با کتاب، به محتوای برخی از فصول آن اشاره میشود:
در ایام ماهها (فصل اول تا هفتم): این بخش، وسیعترین قسمت کتاب است که بهتفصیل به بررسی ایام سعد و نحس در طول ماههای قمری و شمسی میپردازد. برای هر روز و ماه، اعمال و دعاهای مستحب و مکروه و وقایع تاریخی مهم آن روز (مانند ولادت یا وفات ائمه(ع)) بیان میشود. جزئیات مربوط به نوروز سلطانی و آداب آن نیز در این بخش گنجانده شده است. همچنین، تأثیر ایام مختلف بر احوال مردم، باران، بیماریها و حوادث طبیعی مورد بحث قرار میگیرد[۱].
در بیان فصول اربعه سال (فصل هشتم): این فصل به ویژگیهای چهار فصل سال (بهار، تابستان، پاییز و زمستان) اختصاص دارد. در هر فصل، آداب مربوط به تغذیه، سلامتی و کارهایی که باید انجام شود یا از آنها پرهیز شود، ذکر شده است[۲].
در معرفت قبله (فصل دوازدهم): این بخش، به بیان روشهای تعیین قبله از نقاط جغرافیایی مختلف، مانند بغداد، مکه، مصر و قسطنطنیه، میپردازد و راهنماییهای عملی را برای آن ارائه میدهد[۳].
در حرکت افلاک و اوضاع ستارهها و حقیقت آفتاب (فصل سیزدهم): این فصل، به مباحث نجومی و ارتباط حرکات افلاک و وضعیت ستارگان با حوادث زمینی میپردازد[۴].
در مساحت زمین و طول آن و قطرش (فصل پانزدهم): این قسمت ابعاد و مساحت زمین را بررسی میکند و به تقسیمبندی آن به مناطق مختلف جغرافیایی میپردازد[۵].
در ذکر اقالیم سبعه (فصل شانزدهم): در این فصل، هفت اقلیم (مناطق جغرافیایی) سنتی جهان با ذکر ویژگیهای هر اقلیم، موقعیت و مردمان آن شرح داده شده است[۶].
در مساحت دریاها و... (فصل هفدهم)[۷] و در ذکر بحیرات و... (فصل هجدهم): این دو فصل به معرفی و توصیف دریاها و دریاچههای مختلف جهان میپردازند و ویژگیهای جغرافیایی و طبیعی هریک را بیان میکنند[۸].
در ذکر نهرها (فصل نوزدهم): این بخش، رودخانههای مهم جهان را معرفی کرده و اطلاعاتی را درباره مسیر، منبع و اهمیت آنها ارائه میدهد[۹].
در ذکر چشمهها (فصل بیستم)[۱۰] و در ذکر چاهها (فصل بیستویکم): این دو فصل، به چشمهها و چاههای معروف، خواص آنها و داستانهای مرتبط با آنها اختصاص دارند[۱۱].
در سبب رفع نحوست (فصل سیودوم): این بخش راهکارها و دعاهایی را برای دفع نحوست و بدشگونی ارائه میدهد تا افراد بتوانند خود را از آسیبها حفظ کنند[۱۲].
در آداب سفر (فصل سیوسوم): این فصل، به آداب و رسوم سفر، دعاهای مربوط به آن و توصیههایی برای ایمنی و موفقیت در سفر میپردازد[۱۳].
در استخاره و ساعات (فصل سیوششم): این بخش، روشهای استخاره و انتخاب ساعتهای سعد و نحس را برای انجام امور مختلف توضیح میدهد و دعاهای مرتبط با آن را بیان میکند[۱۴].
در بیان شک و سهو (فصل چهلم، که در کتاب، بهاشتباه «چهارم» ثبت شده است): این بخش، احکام مربوط به شک و سهو (اشتباه) در نماز را توضیح میدهد و راهنماییهایی را برای رفع آنها بیان میکند تا نمازگزار بتواند نماز خود را صحیح به پایان برساند[۱۵].
پانویس
- ↑ ر.ک: متن کتاب، ص2-56
- ↑ ر.ک: همان، ص56-58
- ↑ ر.ک: همان، ص64-66
- ↑ ر.ک: همان، ص66-70
- ↑ ر.ک: همان، ص71-74
- ↑ ر.ک: همان، ص74-79
- ↑ ر.ک: همان، ص79-84
- ↑ ر.ک: همان، ص85-88
- ↑ ر.ک: همان، ص88-93
- ↑ ر.ک: همان، ص93-97
- ↑ ر.ک: همان، ص97-100
- ↑ ر.ک: همان، ص130-134
- ↑ ر.ک: همان، ص134-136
- ↑ ر.ک: همان، ص143-146
- ↑ ر.ک: همان، ص153-156
منابع مقاله
متن کتاب.