احوال و سخنان خواجه عبيدالله احرار
| احوال و سخنان خواجه عبيد الله احرار | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | نیشابوری، عبد الاول (نويسنده)
عارف نو شاهی، رضا الله شاه (مصحح و مقدمه‌نويس) احرار، عبیدالله بن محمود (نويسنده) |
| عنوان‌های دیگر | مشتمل بر مفلوظات احرار به تحریر میر عبدالاول نیشابوری ملفوظات احرار (مجموعه دیگر) رقعات احرار خوارق عادات احرار تألیف مولانا شیخ |
| ناشر | مرکز نشر دانشگاهی |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| سال نشر | 1380ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 964-01-1039-6 |
| موضوع | احرار، عبید الله بن محمود، 806 - 895ق. - سرگذشت‌نامه - نقشبندیه |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /الف3ن9 293/4 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
احوال و سخنان خواجه عبیدالله احرار، گفتارهای عبیدالله احرار (895-806ق)، از بزرگان مشایخ نقشبندیه است که آن‌ها را عارف نوشاهی (متولد 1334ش)، نویسنده، ایران‌شناس و نسخه‌شناس پاکستانی در چهار رساله عرضه کرده، تصحیح نموده و بر آن مقدمه و پاورقی نوشته است.
در این اثر، ملفوظات احرار با دو تحریر و تدوین فراهم آمده است؛ نخستین تحریر از آنِ میر عبدالاول نیشابوری (متوفای 905ق) با 742 بند و دومین تحریر از آنِ ملا محمدامین کرکی با 163 بند است. این تحریر اخیر به‌اضافه «رقعات احرار» با 42 نامه، به تدوین نوشاهی است و «خوارق عادات احرار» با 217 بند، به گردآوری و تدوین «مولانا شیخ» (یکی از مریدان خواجه عبیدالله) است. مجموعه این سه رساله، بخش پیوست‌های کتاب را تشکیل می‌دهند و جملگی، به غنای اثر و فراهم آمدن مجموعه‌ای کامل درباره نامورترین حلقه سلسله نقشبندیه کمک کرده‌اند[۱].
نوشاهی، ملفوظات احرار را گنجینه‌ای از نکته‌های عرفانی، اجتماعی، تاریخی و فرهنگی برمی‌شمرد که تعلیمات طریقه نقشبندیه را - که فقط با یک واسطه از بنیان‌گذار طریقه، یعنی خواجه بهاءالدین نقشبند، به احرار رسیده بوده است - به آیندگان می‌رساند[۲]. او از مابقیِ شش کتاب، «ملفوظات احرار» را که میر عبدالاول نیشابوری (متوفی 905ق) تحریر و تدوین کرده است، برای تصحیح برگزیده است[۳].
نوشاهی، وقایع زندگانی خواجه احرار و آثار او را با بهره‌گیری از منبع‌ها و مأخذهای گوناگون، در مقدمه‌ای مبسوط نوشته است. تعلیقه‌های مصحح با تکیه بر منابع مهم و فراوانی نگاشته شده و به‌همراه فهرستی از تفاوت میان نسخه‌ها، در پایان هر بخش از کتاب (به‌جز رقعات احرار) آمده است. بخش اصلی کتاب، فهرست‌های چندگونه و متناسب با موضوعات را در بر دارد؛ فهرست معارف و دین، مفاهیم تصوف و نظام خانقاه، ابزارها و اصطلاح‌های موسیقی، اصطلاح‌ها و مقادیر مالی، جانوران و پرندگان، خوردنی‌ها و نوشیدنی‌ها، پوشیدنی‌ها و آرایش‌ها، آزارها (بیماری‌ها و دردها) و... در کتاب درج شده‌اند[۴].
متن این اثر از لغزش‌هایی در ثبت درست واژه‌ها و یا در ترجمه و اعراب‌گذاری عبارت‌های عربی رنج می‌برد[۵]؛ مثلاً واژه «ذلّت» در این جمله «پیش بعضی کبرا ذَلّتِ انبیا - عليهم الصلوة و السلام - مفَسّر است به شغل به فاضل و ترک افضل»، نادرست بوده و «زلّت» درست است[۶].
پانویس
منابع مقاله
- پیش‌سخن محقق و متن کتاب.
- باهر، محمد، «نگاهی به احوال و سخنان خواجه عبیدالله احرار»، آینه میراث، بهار 1383، شماره 24، ص106-112.