احوال و اخبار برمکیان

احوال و اخبار برمکیان
پدیدآوران	مؤلف ناشناخته (قرن 6ق.) (نويسنده) محدث، سید میرهاشم (مصحح)
عنوان‌های دیگر	دو رساله از دو نویسنده ناشناخته (محتملا در قرن ششم)
ناشر	بنياد موقوفات دکتر محمود افشار
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1390ش
چاپ	1
شابک	‎‏‫‭‭978-600-5942-12-5
موضوع	برمکیان (خاندان) - نثر فارسی - قرن 6ق.
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	3الف 569 DSR
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

احوال و اخبار برمکیان، دو رساله از دو نویسنده ناشناخته (محتملا قرن ششم هجری قمری)، در تاریخ و زندگی برمکیان است و توسط میرهاشم محدث تصحیح شده است.

کتاب حاضر، بهترین نمونه انشای نثر فارسی از قرن ششم است. ازآنجایی‌که دو نوشتار مورد بحث، فاقد نام خاصی بوده‌اند، مصحح به جهت آنکه این دو مستقل از یکدیگر باشند، یکی را «اخبار برمکیان» و دیگری را «احوال برمکیان» نام نهاده است.

گفته شده است تاریخ نگارش آنها 597 هجری قمری بوده است.

نوشته اول با عنوان «اخبار برمکیان»، حاوی هفتادویک گزارش از این خاندان است و علاوه بر گزارش‌های مستند و متقن آن، یگانه متنی شناخته‌شده است که پس از تاریخ مسعودی و چند نوشته معدود نظیر آن، همه‌ی خصوصیات املایی قرن ششم را دارد.

نوشته دوم که عنوان «احوال برمکیان» یافته، حاوی پنجاه‌وسه حکایت پیرامون برمکیان است. گفته شده است نوشته دوم که به نام و جهت ابوبکر بن علی و ویژه کتابخانه او نگاشته شده، از انشای افضل کرمانی ساخته شده است.

کتاب حاضر، دارای نثری شیواست و اطلاعاتی ارزشمند را از وضعیت اجتماعی و اخلاقی مردم و همچنین رفتار خلفای عباسی و سجایای اخلاقی ایرانیان در عصر نگارش کتاب به دست می‌دهد و علاوه بر فواید ادبی و تاریخی و اجتماعی، اطلاعاتی از نام مکان‌ها و کتاب‌ها را داده است.

علاوه بر ارزش معنوی و جهات علمی، مانند جمله‌بندی و صورت صرفی و نحوی کلمات و سبک انشا و روانی و سلاست عبارات که در کمترین متن قدیمی و کهن به‌وضوح نمایان است، وجود برخی اشعار فارسی و همچنین اشعار نادر عربی در وصف برمکیان، به‌همراه تازگی برخی لغات عربی و کاربرد برخی کلمات عربی در معانی تازه، قابل توجه است.

آوردن بای تأکید بر سر برخی کلمات،‌ مانند «بنمی‌گذاشت» یا «بنگذارد» و آوردن ضمیرهای نادر و جمع مانند «نداشتمانی» و«بخشیدمانی» و آوردن «تا» به‌جای «دال» در ضمیر مخاطب، مانند «کردیت»، «بودیت» و آوردن «بای» موصوله به‌جای «به» و کاربرد واژه «سوی» به‌جای «برای» و «به جهت» و برخورداری از اصطلاحات و لغات نادر و...، از جمله خصوصیات نگارشی کتاب است.

مصحح با مقابله دو نسخه موجود از کتاب در کتابخانه مجلس شورای اسلامی با رمز «الف» و کتابخانه ملی با رمز «ب»، به تصحیح کتاب پرداخته است. وی ضمن اشاره به اختلاف نسخ و بیان معانی برخی از واژگان در پاورقی کتاب، فهرست‌های فنی مفیدی را در آخر کتاب تنظیم نموده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.