احوال و آثار محمد بن جریر طبری
| احوال و آثار محمد بن جریر طبری | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | شهابی، علی‌اکبر (نویسنده) |
| ناشر | اساطير |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1363 ش |
| چاپ | 2 |
| موضوع | طبری، محمد بن جریر، 224؟ - 310ق. - سرگذشت‌نامه طبری، محمد بن جریر، 224؟ - 310ق. - نقد و تفسیر |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 54/1 /ط2ش9 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
احوال و آثار محمد بن جریر طبرى تألیف على‌اكبر شهابى به زبان فارسی كه در سال 1314ه-.ش به رشته تحریر در آمده است.
ساختار
کتاب مشتمل بر دو بخش است، در بخش اول زندگانى علمى، احوال و رفتار طبرى بحث و در بخش دیگر، آثار و مؤلفات وى مورد تحقیق قرار گرفته است. مؤلف با بیانى شیوا در تحریر این رساله بیشتر به مسائل اخلاقى، رفتار و روش طبرى در تحصیل كه مورد استفاده دانشجویان است پرداخته و از ذكر اختلافات و مناقشات دربار تاریخ تولد و وفات طبرى خوددارى كرده‌اند. آنچه دربار زندگانى طبرى نگارش یافته یا مستند بگفته خود طبرى و شاگردان وى و یا به نقل از مورّخان و نویسندگان معاصر اوست.
گزارش محتوا
شهابى در مقدمه چنین می‌نویسد: تاریخ ادبیات و شرح احوال بزرگان، راهنماى سعادت و آیین عبرت و سرمشق علمى و عملى آیندگان است. در اغلب كتب تاریخ و تذكره چنین ثمره‌اى دیده نمى‌شود. این نارسایى ناشى از خود تاریخ نیست بكله از اندیشه نویسندگان مى‌باشد. آنچه موجب رسیدن بزرگان به درجات شامخ بوده، روش خاصى است كه آنها در كسب علوم انتخاب كرده‌اند نه بهره از هوش خدادادى، یکى از این بزرگان محمدبن جریر طبرى است.
پس از معرفى زندگانى طبرى و جزئیات نام، نسب، مدفن، روش تحصیل، سفرها و مناظرات، جایگاه و... به بررسى دو کتاب معروف وى «التاریخ الكبیر» و «جامع البیان عن تأویل القرآن» مى‌پردازد.
وى معتقد است ایرانى‌ها نخستین مورخان اسلام بوده و قدیمى‌ترین کتاب جامع در سیر نبوى کتاب «سیر ابن هشام» است و نخستین كسیکه کتابى در تاریخ عمومى مسلمانان تدوین كرده، ابن واضح مشهور به یعقوبى می‌باشد. بعد از تاریخ یعقوبى «تاریخ بزرگ» طبرى حوادث آغاز خلقت تا 302 ه-.ق را در بر دارد.
تاریخ طبرى به خاطر صحت و اتقان مطالب، در تمامى قرون اسلامى مورد استفاده مورخان بوده و مشتمل بر اخبار، حوادث پادشاهان، پیامبران سلف و وقایع ایام می‌باشد، در حوادث قبل از اسلام شرح مبسوطى دربار سلسله پادشاهان ایرانى از ابتداى تاریخ ایران با ذكر تاریخ و نام هریک از پادشاهان گرد آورى شده است. وى تا حوادث سال 294 را برای شاگردان و اصحابش تدریس و به آنان اجازه نقل داده است.
تاریخ طبرى داراى مجلدات بسیارى بوده و مختصرى از آن به دست ما رسیده است. به عقیده مسعودى «کتاب دارى محسّنات زیادى برای پژوهندگان تاریخ و مؤلفش از فقها و پرهیزكاران زمان خود بوده است» تا جایى كه دانشمندان اروپایى اهتمام به انتشار و استفاده از تاریخ طبرى داشته‌اند. ترجمه فارسی‌اى از آن توسط ابوعلى بلعمى موجود مى‌باشد البته ایشان گاهى خارج از مطالب کتاب، اخبار و تأویلات فلسفى و... به آن اضافه كرده‌اند.
در جزء دوّم تاریخ طبرى بیشتر از پادشاهان ایرانى بحث شده از جمله مروزان فرمانده ایرانى و خسرو پرویز و انوشیروان. سپس مؤلف به معرفى «تفسیر بزرگ» طبرى و گفتار بزرگان پیرامون آن پرداخته و مى‌فرماید: طبرى در کتاب تفسیرش، بعد از حمد الهى، شرحى دربار اختصاصات و مزایاى قرآن مجید، بلاغت، فصاحت و إعجاز آن داده و پس از آن شرحى به عنوان مقدمه در تفسیر قرآن، انواع و اقسام تأویل و آنچه بر ما معلوم است و آنچه دربار جواز و منع تفسیر وارد شد و نیز درباره كلام منسوب به حضرت نبى6 كه در «قرآن به هفت حرف نازل گشته» و در خصوص اینكه به چه زبانى نازل شده و رد بر كسى كه گفته است در قرآن كلام غیر عربى وجود دارد و مطالب و كلیات دیگرى ایراد كرده است.
به عقیده مؤلف، طبرى در تفسیرش به اقوال، آراء و اخبار كسانى كه نزد او ثقه نبوده‌اند از قبیل مقاتل بن سلیمان، سائب كلبى و... اعتماد نكرده و فقط به نقل اخبار و احادیث صحیح اكتفا كرده است ولى در نقل تاریخ و سیر و أخبار عرب، از قول مورخان مذكور استفاده كرده است.
طبرى در تفسیرش به تفاسیر پیشین وى مثل ابن عباس، قتاده، حسن بصرى و... استناد كرده است. این تفسیر در زمان منصور بن نوح به فارسی ترجمه شده است.
وضعیت کتاب
در ابتداى کتاب فهرست موضوعات و دیباچه و در آخر فهرست اعلام، مصادر و اماكن طبق حروف الفبا و نام برخى از کتاب‌هاى منتشر شده انتشارات اساطیر آمده است.
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب