نجاشی، احمد بن علی
| نام | نجاشی، احمد بن علی |
|---|---|
| نام‌های دیگر | ابن ال‍ک‍وف‍ی، احمد بن علی
شیخ نجاشی، احمد بن علی نجاشی، اب‍وال‍ح‍س‍ی‍ن احمد بن علی نجاشی، اب‍وال‍خ‍ی‍ر احمد بن علی نجاشی، ابوالعباس احمد نجاشی اس‍دی کوفی، احمد بن علی |
| نام پدر | علی بن احمد نجاشی |
| متولد | صفر سال ۳۷۲ ق |
| محل تولد | کوفه |
| رحلت | 437 ش یا ۴۵۰ق ق یا 1058م مطرآبد یا مطیرآباد در نزدیکی سامراء |
| اساتید | شیخ مفید، شیخ صدوق، سید مرتضی، سید رضی، ابن غضائری، ابن نوح سیرافی، ابن عبدون و ابن صلت اهوازی |
| برخی آثار | رجال النجاشي |
| کد مؤلف | AUTHORCODE02343AUTHORCODE |
احمد بن على نجاشى (۳۷۲ق-۴۵۰ق یا ۴۶۳ق)، معروف به ابن کوفی، از بنیانگذاران علم رجال، از اساتید او شیخ مفید، شیخ صدوق، سید مرتضی، سید رضی را می‌توان نام برد، کتاب فهرست أسماء مصنفي الشيعة معروف به رجال نجاشى از کتب اربعه رجالی شیعه از آثار اوست.
ولادت
احمد بن على بن احمد بن عباس بن محمد بن عبدالله بن ابراهيم بن محمد بن عبدالله نجاشى در سال 372 هجرى در شهر كوفه به دنيا آمد. پدر او نيز از محدثين و بزرگان شيعه است.
كنيۀ وى بنا بر تحقيق «ابوالحسين» است(البته بعضى كنيۀ ابوالعباس را به اشتباه براى او ذكر كرده‌اند.)
لقب او نجاشى است. (نجاشى بدون تشديد و با فتح و كسر نون خوانده مى‌شود كه با كسره افصح است).
خاندان
جد او عبدالله نجاشى، والى اهواز بوده كه نامه‌اى به امام صادق عليه‌السلام نوشته و امام عليه‌السلام در جواب، «رسالۀ اهوازيه» را براى او نوشته است.
نجاشى اهل كوفه و اسدى است و چنان كه خود ذكر كرده نسبش به عدنان مى‌رسد. خاندان او «آل ابى السمال»، از بزرگان كوفه بوده‌اند و از گذشته همواره مورد تكريم و احترام مردم قرار داشته‌اند.
سفرها
احمد بن على نجاشى بيشتر عمر خويش را در بغداد گذراند و تنها در چند مورد مسافرت نموده و از بغداد خارج شد كه بيشتر براى زيارت عتبات عاليات بوده است.
از جمله سفرهاى او مى‌توان به سفر او در سال 400 هجرى به نجف اشرف اشاره نمود، كه مدتى نيز در جوار اميرالمؤمنين عليه‌السلام باقى ماند. سفرى نيز به سامراء داشته و به زيارت عسكريين عليهما‌السلام مشرف شده است.
البته چند بار هم به وطن اصلى خويش، كوفه، مراجعت نموده و در آنجا حديث شنيده و اجازه گرفته يا اجازه داده است.
دقت و وثاقت نقل
از جمله مسائل قابل توجه پيرامون نجاشى آن است كه وى تنها از موثقين و افراد معتبر روايت نقل كرده و با اينكه روايات فراوانى از افراد ضعيف يا متهم به ضعف و طعن در اختيار داشته آنها را اصلا نقل نكرده است.
در موارد فراوانى مى‌گويد در فلان موضوع رواياتى در اختيار دارم كه از شخصى ضعيف يا كتابى ضعيف و مطعون است لذا آنها را نقل نمى‌كنم.
احتياط و توجه او به حدى بوده كه حتى حاضر به شنيدن حديث از افراد ضعيف هم نبوده است. اين نكته ارزش منقولات بزرگانى چون نجاشى را دو چندان مى‌كند و انسان را نسبت به روايات آنها مطمئن مى‌سازد، خصوصا كه آنان نزديكتر به عصر روات بوده‌اند و از اعتبار و عدم اعتبار آنها به خوبى اطلاع داشته‌اند.
مهمترين اقدام
مهمترين كارى كه نجاشى در عمر خويش انجام داده تأليف كتاب «فهرست اسماء مصنفين» يا همان «رجال نجاشى» است كه پس از گذشت نزديك به هزار سال از تأليف آن و نوشته شدن صدها كتاب رجال ديگر، هنوز هم مهمترين منبع براى شناخت وثاقت و عدم وثاقت راويان حديث مى‌باشد.
به اعتراف بزرگان علم رجال و فقها و محدثين، «رجال نجاشى» حرف اول را در ميان كتب رجال مى‌زند و در هنگام معارضه، قول نجاشى بر ديگران مقدم است و ديگر كتب را ياراى مقابله با رجال نجاشى نيست.
اساتيد و مشايخ
نجاشى - عليه الرحمة - از تعداد زيادى از بزرگان روايت شنيده و روايت نقل كرده است. از جمله اساتيد او مى‌توان به:
- پدرش على بن احمد نجاشى
- شیخ مفید (متوفاى 413 هجرى)
- احمد بن عبدالواحد بزاز، معروف به ابن حاشر (متوفاى 423 هجرى)
- احمد بن على سيرافى
- ابن غضائرى، حسين بن عبيدالله و فرزندش احمد بن حسين
- هارون بن موسى تلعكبرى و فرزندش ابوجعفر بن هارون
- احمد بن محمد بن عمران، معروف به ابن جندى، اشاره نمود.
شاگردان
از جمله شاگردان نجاشى‌اند:
- شيخ الطائفة، شيخ طوسى
- شيخ ابوالحسن صهرشتى
- سيد عمادالدين بن معبدحسنى مروزى
وفات
عالم بزرگوار و نسابۀ توانا، احمد بن على نجاشى، پس از 78 سال زندگى پربركت در سال 450 هجرى (ده سال قبل از شيخ طوسى) در مطيرآباد، از نواحى سامراء دار فانى را وداع گفت و بسوى معبود پر كشيد.
اولين کسی كه به تاريخ و محل وفات او اشاره كرده علامه حلی (متوفاى 726 هجرى) در «خلاصه» است و قبل از او هيچ اشاره‌اى در منابع شيعه و سنى به تاريخ وفات نجاشى ديده نمى‌شود.
آثار
آنچه از كتب نوشته شده توسط نجاشى در دست است عبارتند از:
- كتاب الجمعة و ما ورد فيه من الأعمال
- كتاب الكوفة و ما فيها من الآثار و الفضائل
- كتاب أنساب بني نصر بن قعين
- كتاب مختصر الأنواء و مواضع النجوم
- كتاب الرجال يا فهرست أسماء مصنفي الشيعة