ابومطیع بلخی، حکم بن عبدالله

ابومطیع بلخی، حکم بن عبدالله ‌
نام کامل	حکم بن عبدالله؛
نام‌های دیگر	ابومطیع بلخی، حکم بن عبدالله؛
تخلص	ابومطیع بلخی؛
نسب	موالی قریش، بلخی؛
نام پدر	عبدالله بن‌ مسلمه‌ بن‌ عبدالرحمان‌؛
ولادت	حدود 115ق؛
محل تولد	بلخ؛، ایران؛
محل زندگی	ایران، عراق؛
رحلت	199ق؛
مدفن	بلخ (محل وفات)؛
طول عمر	83یا 84؛
دین	اسلام؛
مذهب	‌ حنفی؛
پیشه	فقیه، محدث؛‌
منصب	قاضی؛
اطلاعات علمی
درجه علمی	فقیه، محدث؛
اساتید	ابوحنیفه، سفیان ثوری، مالک بن انس، ابن جریح؛
مشایخ	‌‌ ‌
معاصرین	‌
برخی آثار	1- الفقه الابسط؛

ابومُطیعِ بَلْخی، حَکم بن عبدالله (د199ق/815م)، فقیه، محدث، قاضی ایرانی و از شاگردان ابوحنیفه،

ولادت

در منابع به سال ولادت و زندگی او اشاره‌ای نشده، ولی از روایت سن او به هنگام مرگ، می‌توان تولد او را در حدود 115ق تخمین زد.

نسب

وی از موالی قریش بود.

اساتید، راویان

در سفرهای علمی خود، از جمله چندین سفری که به بغداد داشته، از ابوحنیفه، سفیان ثوری، مالک بن انس، ابن جریح و بسیاری دیگر دانش آموخته و احمد بن منیع، هشام بن عبیدالله رازی، سلمه بن بشیر نیشابوری، علی بن هاشم بن مرزوق و برخی دیگر از او روایت کرده‌اند.

مناصب

ابومطیع در موطن خود بلخ مدت 16سال به قضا پرداخت.

وفات

سرانجام در همانجا(بلخ) وفات یافت.

اعتقاد به مرجئه

به تصریح منابع، وی بر اعتقاد مرجئه بود، چنانکه بهشت و دوزخ را مانند سایر مخلوقات فناپذیر غیرابدی می‌دانست.

جرح و تعدیل رجالی

همین گونه عقاید سبب شد که اصحاب حدیث او را مورد حمله قرار دهند.

از جمله کسانی چون احمد بن حنبل، یحیی بن معین، بخاری و نسائی او را تضعیف کرده‌اند و حتی کسانی چون ابن قیسرانی و جورقانی او را به «وضع حدیث» متهم ساخته‌اند.

گرایش به رأی در فقه

ابومطیع همچون استادش ابوحنیفه در فقه به رأی گرایش داشت.

آثار

در پاره‌ای از منابع وی را گردآورنده کتاب الفقه الاکبر منتسب به ابوحنیفه دانسته‌اند.

همچنین کتابی با عنوان: الفقه الابسط(با روایت ابومطیع)،

مشتمل بر پاسخ‌های ابوحنیفه به شاگردش ابومطیع بلخی در قاهره(1368ق/1949م) به چاپ رسیده که به احتمالی می‌تواند نسخه‌ای ناقص از همان الفقه الاکبر باشد.. ‌

منابع مقاله

حجتی کرمانی، محمد جواد، دائر‌ةالمعارف بزرگ اسلامی زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائر‌ةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1377.