ابن صائغ، ابوعبدالله شمس‌الدین محمد بن حسن بن سباع
| ابن صائغ، ابوعبدالله شمس‌الدین محمد بن حسن بن سباع | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | ابوعبدالله شمس‌الدین محمد بن حسن بن سباع |
| نام‌های دیگر | ابن صائغ - شمس‌الدین محمد بن حسن بن سباع |
| لقب | شمس‌الدین |
| تخلص | ابن صائغ |
| نام پدر | حسن بن سباع |
| ولادت | 645ق |
| محل تولد | دمشق، سوریه |
| محل زندگی | صاغه - دمشق |
| رحلت | 720ق |
| طول عمر | 75 |
| دین | اسلام |
| پیشه | نحوی، لغوی، ادیب و شاعر؛ |
| اطلاعات علمی | |
| درجه علمی | نحوی، لغوی، ادیب و شاعر؛ |
| مشایخ | اسماعیل بن ابى الیسر؛ |
| برخی آثار | 1. الجامع فى اختصار الصحاح؛ 2. مختصر کتابى ابن خروف و السیرافى على کتاب سیبویه؛ 3. شرح مقصوره ابن درید با شرح دُریدیه، در ظاهریه؛ |
ابن صائغ، ابوعبدالله شمس‌الدین محمد بن حسن بن سباع (645 -720ق/1247-1320م)، نحوی، لغوی، ادیب و شاعر مصری الاصل.
تولد و لقب
وی در سال 654ق دمشق متولد شد و در صاغه از توابع دمشق مسکن گزید. برخى او را ملقب به قطب‌الدین ابن شیخ السلامیه دانسته‌اند، در صورتى که وی مصاحب قطب‌الدین ابن شیخ السلامیه بوده است. این استنباط نادرست، ظاهراً از یکى از نسخ فوات الوفیات برخاسته است.
تحصیل و تدریس
بجز اسماعیل بن ابى الیسر که وی از او حدیث شنیده، از دیگر استادان وی اطلاعى در دست نیست.
ابن صائغ در عروض و بدیع و نحو و لغت مهارت تمام داشته و در دکان خود در صاغه این علوم و همچنین دیوان متنبى و مقامات (بدیع الزمان یا حریری؟) و جز آن را تدریس مى‌کرده است.
شعر
وی در سرودن شعر نیز تبحر داشته و به گفته ابن الوردی قصیده‌ای مشتمل بر دو هزار بیت سروده که در آن به ذکر انواع علوم و صنایع مختلف پرداخته است. موشحاتى نیز داشته که نمونه‌هایى از آن را ابن شاکر آورده است.
وی در اشعار خود بیشتر به وصف طبیعت پرداخته و در آنها انواع صنایع لفظى، به خصوص توریه به کار برده است، و بدین سان اشعار وی نمونه تمام عیار شیوه سخن‌‌سرایى در عصر ممالیک گردیده است.
وفات
ابن صائغ در دمشق درگذشت. صفدی و ابن شاکر تاریخ مرگ او را 722 ق ذکر کرده‌اند.
آثار
از وی چند اثر به جای مانده که عبارتند از:
- الجامع فى اختصار الصحاح، که مختصر صحاح جوهری است و نسخه‌ای از آن در مدینه موجود است. ابن یوسف شیرازی نسخه‌ای با عنوان مختصر الصحاح معرفى کرده که به نظر او احتمالاً همان الجامع فى اختصار الصحاح است؛
- مختصر کتابى ابن خروف و السیرافى على کتاب سیبویه، موجود در کتابخانه قرویین در مغرب؛
- شرح مقصوره ابن درید با شرح دُریدیه، در ظاهریه؛
- قطعاتى از اشعار او نیز در گوتا، به شماره 2296 موجود است.
چند اثر دیگر به او نسبت داده‌اند که اکنون هیچ کدام در دست نیست: 1. دیوان ابن صائغ، در دو جلد؛ 2. کتاب العراقیین؛ 3. قصیده تائیه‌ای مشتمل بر دو هزار بیت؛ 4. شرح بر ملحه الاعراب حریری؛ 5. شرح قصیده ابن الحاجب؛ 6. مقامه الشهابیه و شرح آن که صفدی قسمتى از آن را به خط خود وی در اختیار داشته است[۱].
پانویس
- ↑ فاتحى نژاد، عنایت‌‌الله، ج4، ص101
منابع مقاله
فاتحى نژاد، عنایت‌‌الله، دائر‌ةالمعارف بزرگ اسلامی زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائر‌ةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1377