ابن بازیار، محمد
| ابن بازیار، محمد | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | ابن بازیار، محمد بن عبدالله بن عمر بغدادی قمى |
| نام پدر | عبدالله |
| محل زندگی | بغداد، قم |
| رحلت | د ح 245ق/ 859م |
| اطلاعات علمی | |
| علایق پژوهشی | نجوم |
| برخی آثار | القرانات و تحویل سنى العالم، الموالید و تحویل سنى الموالید |
ابن بازیار، محمد بن عبدالله بن عمر بغدادی قمى (د ح 245ق/ 859م)، منجم.
مولد، مذهب، تخصص
از مولد، دوران رشد و تحصیلات او آگاهى چندانى در دست نیست، ولى با توجه به آن‌که وی را به بغداد و هم قم، منسوب کرده‌اند، مى‌توان حدس زد که ابتدا در بغداد مى‌زیسته و سپس به قم رفته است. ابن طاووس و به تبع او برخى از نویسندگان متأخر او را شیعى دانسته‌اند. اگر چه ابن بازیار در قم (شیعه‌نشین) مسکن گرفت و از برخى از عبارات او در کتاب القرانات نیز مى‌توان گرایش او را به تشیع دریافت، ولى هیچ دلیل قاطعى بر اثبات این معنى در دست نیست، خاصه که عبدالله بن عمر بن بازیار که سمعانى از او یاد کرده، از شیوخ ابوالحسن دارقطنى محدث مشهور شافعى بوده است. به هر حال محمد بن عبدالله در دوران شکوفایى تحقیقات نجومى (روزگار مأمون و معتصم) برآمد و نزد کسانى چون حبش بن عبدالله مروزی حاسب و ابومعشر بلخى نجوم آموخت.
آثار
ابن ندیم، 4 کتاب به او نسبت داده است؛
- الاهویة در 19 مقاله؛
- الزیج؛
- القرانات و تحویل سنى العالم؛
- الموالید و تحویل سنى الموالید.
حاجى خلیفه، نیز دو کتاب القرانات فى الاحکام و القرانات فى النجوم و ابن طاووس، کتاب‌های القرانات و الدول و الملل را از آثار ابن بازیار دانسته‌اند. اما اکنون از این میان تنها یک اثر در دست است که با توجه به مندرجات آن، مى‌توان دریافت که 6 کتاب اخیر همه نام‌های مختلف همین یک کتاب ابن بازیار هستند که در نسخه مورد استفاده ما در این مقاله به القرانات نام‌بردار است. ابن ندیم در صحت انتساب این کتاب به ابن بازیار تردید روا داشته و گفته است که «بعضى آن را به ابومعشر بلخى نسبت داده‌اند [چنان‌که در صدر یکى از نسخه‌های خطى آن به صراحت آمده] و حال آن‌که در واقع از آثار سند بن على است». برخى از نویسندگان متأخر نیز در این مورد، دچار اشتباه شده‌اند، مثلاً سزگین، کتاب القرانات و الدول و الملل را دو کتاب دانسته است. در صدر نسخه خطى کتاب القرانات، نام نویسنده احمد بن عبدالله (به جای محمد بن عبدالله) ذکر شده، در حالى که در جای دیگر به استناد همان نسخه، نام نویسنده را به اشتباه، احمد بن محمد بن عبدالله آورده‌اند.[۱]
پانویس
- ↑ ر.ک: ضيائى، على‌اكبر، ج3، ص89-90
منابع مقاله
ضيائى، على‌اكبر، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1374.