إثارة الترغيب و التشويق إلی المساجد الثلاثة و البيت العتيق
| إثارة الترغيب و التشویق إلی المساجد الثلاثة و البيت العتيق | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ذهبی، مصطفی محمد حسین (محقق) خوارزمی، محمد بن اسحاق (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | زیارة بیت‌المقدس |
| ناشر | مکتبة نزار مصطفی الباز |
| مکان نشر | مکه مکرمه - عربستان |
| سال نشر | 1418 ق |
| چاپ | 1 |
| موضوع | بیت‌المقدس - تاریخ
زیارتگاه‌های اسلامی - عربستان سعودی - مدینه - تاریخ زیارتگاه‌های اسلامی - عربستان سعودی - مکه - تاریخ کعبه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | BP 262 /خ9الف2* |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
إثارة الترغيب و التشویق إلی المساجد الثلاثة و البيت العتيق، اثر عربى محمد بن اسحاق خوارزمى، با تصحيح مصطفى محمدحسین ذهبى، احاديث و اخبار مربوط به فضايل مسجد الحرام، مسجد نبوى و بيت‌المقدس را جمع‌آورى كرده است.
ساختار
کتاب، با دو مقدمه از مصحح[۱] و مؤلف[۲] آغاز و مطالب، در چهار بخش و هر بخش در چندين فصل، ارائه شده است.
نویسنده، پس از ذكر فضيلت شهرهاى مكه و مدينه، کیفیت بناى كعبه را توضيح داده و بعد از اشاره به جريان هبوط حضرت آدم(ع)، اخبار و روايات مربوط به فضيلت زيارت آرامگاه پيامبر(ص) را ذكر نموده است.
در ادامه، احاديثى كه پيرامون فضايل حج، عمره و مناسك و ادعيه آنها (كه از لحظه خروج از خانه و شهر تا اتمام مناسك و بازگشت به وطن را شامل مى‌شود)، ذكر گرديده است.
در پایان، به فضايل بيت‌المقدس و اهمیت زيارت قبر حضرت ابراهیم(ع) اشاره شده است.
منابعى را كه نویسنده از آنها استفاده كرده است، مى‌توان به سه دسته زير تقسيم كرد:
- آياتى كه به‌صورت صريح، به این مساجد اشاره كرده و يا طبق نظر مفسرين، مربوط به آنها مى‌باشد؛
- احاديث نبوى كه مصدر اساسى کتاب را تشكيل داده كه علاوه بر احاديث صحيح و حسن، روايات غريب و ضعيف نيز در آنها به چشم مى‌خورد. البته خود نویسنده در خاتمه به این نكته اشاره كرده است؛
- اسرائيليات كه شامل اخبارى از تورات، تلمود و زبور مى‌شود.
گزارش محتوا
مقدمه مصحح[۳]، پس از شرح مختصرى از زندگى نویسنده، به منابع و نحوه تصحيح کتاب اشاره كرده است.
مقدمه مؤلف[۴]، به توضيح شيوه تدوین مطالب اختصاص يافته است.
قسمت اول[۵]، در پنجاه و چهار فصل، احاديث، آيات و حكاياتى را كه به فضيلت و شرافت مكه اشاره دارند، ذكر كرده است.
مكه، بكه، ام القرى، البلد، القريه، البلده، البلد الامین، أم رُحم، الباسه، صُلاح، الناسه، الحاطمه، كوثى، الرأس، البيت العتيق و... از جمله اسامى این شهر مى‌باشند كه نویسنده معناى اكثر آنها را به همراه آيه، روايت و يا حكايت مربوط به هر كدام، جداگانه ذكر كرده است[۶].
از جمله مباحث مطرح شده در این قسمت، عبارت است از: ساخته شدن كعبه توسط ملائكه قبل از آدم(ع)، زيارت كعبه توسط ملائكه، جريان هبوط آدم(ع) و اقدام وى برای بناى كعبه[۷] و...
قسمت دوم[۸]، فضيلت مدينة النبى(ص) و اهمیت زيارت پيامبر(ص) را در بيست و پنج فصل، با استفاده از آيات، روايات و حكايات مختلف، بيان كرده است.
نویسنده، در ابتدا، نسب پيامبر(ص) را ذكر كرده و پس از برشمردن اسامى این شهر، از جمله طيبه، طابه، المسكينه، جابره، المجبوره، المرحومه، المحبه، المحبوبه، الحبيبه، المحببه و... کیفیت فتح این شهر را توضيح داده است.
از جمله مباحثى كه وى در مورد این شهر يادآور شده است، عبارت است از فضايل مجاورت، فوت در مدينه، روضه و منبر، ستون توبه، کیفیت زيارت پيامبر(ص)، قبور بقيع، مسجد قباء، شهداى احد، مساجدى كه پيامبر(ص) در آن نماز خواندند، چاه‌هایى كه ايشان با آب آنها وضو و غسل انجام دادند و آداب مراجعت حاجيان از مدينه.
فضليت بيت المقدس، در قسمت سوم[۹]، در دوازده فصل، ذكر شده است. نویسنده، به نقل از روايات، معتقد است كه مسجد الاقصى، دومین مسجدى است كه پس از مسجد الحرام ساخته شد و مؤسس اولیه آن، سام بن نوح(ع) بوده و حضرت داود(ع) و سليمان(ع)، آن را مرمت و بازسازى كرده‌اند[۱۰].
فضيلت نماز در بيت المقدس، حج و نماز در مسجد مدينه و مسجد الاقصى در یک سال، احرام در بيت‌المقدس و اذان در آن، صدقه و روزه در این مسجد و فضيلت مردن در بيت المقدس، از جمله امورى است كه در این قسمت، به آنها اشاره شده است.
آخرين قسمت، مختصرى از فضايل زيارت مدفن حضرت ابراهیم(ع) را بيان كرده است. است[۱۱].
وضعيت کتاب
فهرست احاديث، آثار، اخبار، اشعار، اعلام، اماكن و شهرهاى مذكور در متن و فهرست مصادر و مراجع مورد استفاده مصحح و نيز فهرست موضوعات، توسط مصحح، در آخر کتاب آمده است.
پاورقى‌ها نيز از مصحح بوده كه بيشتر به ذكر منابع و توضيح عبارات مشكل متن اختصاص يافته است.
پانويس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.