إبطال الحيل
| إبطال الحيل | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن بطه، عبید الله بن محمد (نويسنده) عمیر، سلیمان (محقق) |
| ناشر | مؤسسة الرسالة |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1417ق - 1996م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 1417 /الف2الف2 179/2 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
إبطال الحيل، اثر ابوعبدالله عبیدالله بن محمد بن بطه عکبری (304-387ق/917- 997م)، فقیه و محدث حنبلى، کتابی است در رد حیله‌های شرعی، به‌ویژه حیله‌های طلاق که با تحقیق و تعلیقات سلیمان بن عبدالله عمیر، منتشر شده است.
اصطلاح «الحيل» هنگامی که در حوزه شرعیات از آن سخن به میان می‌آید، به معنای راه و شیوه‌ای است که شخص در پیش می‌گیرد تا از رهگذر آن، وضعیت خود را در برابر ادله شرعی تغییر دهد و کاری کند که کار او یا خود او، از شمول دلیلی به شمول دلیلی دیگر درآید و یا اصلا از حوزه اشتمال ادله الزام‌کننده شرع، خواه حرمت و خواه وجوب و همانند آن، خارج شود[۱]. هرچند مخالفت با حیله‌های ناسازگار با روح شریعت را به همه پیشوایان فقه نسبت داده‌اند، اما به نظر می‌رسد که عمده‌ترین مخالفت‌ها با حیله از سوی پیروان مذهب مالکی و حنبلی انجام گرفته[۲] و کتاب حاضر نیز از جمله آثاری است که در همین زمینه، به رشته تحریر درآمده است.
نویسنده این کتاب که از علمای مذهب حنبلی است، آن را به عنوان اثری مستقل درباره ابطال حیله‌های شرعی تنظیم نموده و در آن کسانی را که به حیله فتوا می‌دهند، به‌سختی نکوهیده و چنین تصریح کرده است: «آنان را که باطل را به جامه حق در می‌آورند نمی‌توان مفتی دانست؛ چه، هرکس بر آیین ابراهیم و شریعت محمد باشد، به‌یقین می‌داند که این حیله‌ای برای مباح نمایاندن حرام‌های خداوند و واژه‌ای به‌ظاهر حق است که از آن باطلی اراده شده است»[۳].
مؤلف همانند نویسندگان پیش از خود، به دلیل کم بودن حجم کتاب، نام خاصی را برای آن انتخاب نکرده و ازاین‌رو، عبارات ناقلین از آن در نام‌گذاری، متفاوت است؛ به‌عنوان مثال، ابویعلی بن فراء، آن را «الرد علی من أفتی في الخلع» نامیده و ابن تیمیه در جایی «الرد علی من يفتی بخلع اليمين» و در جای دیگر «مسألة خلع اليمين». ابن قیم نیز در «إعلام الموقعين» چنین گفته است: «ذكر أبوعبدالله بن بطة في كتابه في الخلع عن الإمام أحمد...»[۴].