أطباء مصر عبر العصور الإسلامية
| أطباء مصر عبر العصور الإسلامیة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | بتاتونی، کمال‌الدین حسن (نویسنده) |
| ناشر | دار المعارف |
| مکان نشر | قاهره - مصر |
| سال نشر | 2009 م |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-977-02-7263-0 |
| موضوع | طب اسلامی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
أطباء مصر عبر العصور الإسلامیة تألیف دكتر كمال‌الدين حسن بتانونى (استاد دانشگاه قاهره) و دكتر احمد كمال‌الدين بتانونى (دكتر جراح دانشگاه قاهره) است. پيرامون بررسى زندگى اطباى كشور مصر از قرن اول هجرى تا سال 1318ق (اوايل قرن چهاردهم هجرى) است.
تاريخ پایان تحرير این اثر 1429ق (2008م) است.
ساختار
كتاب در یک مقدمه، یک تمهيد[۱] و نه باب به رشته تحرير درآمده است. مقدمه پيرامون انگیزه نگارش و شيوه نگارش این اثر و معرفى اجمالى ساختار كتاب است.تمهيد نيز به موضوع پزشكى و پزشكان در نظر مسلمانان پرداخته است.
در هر باب از كتاب نيز پزشكان براساس تاريخ فوتشان مرتب شده‌اند.
گزارش محتوا
تاريخ علوم از جمله امورى است كه به عنوان مقدمه هر علمى به آن نگاه مى‌شود.در این حوزه از بزرگان هر علم و ابتكارات و اكتشافات و سير تاريخ آنها سخن به میان مى‌آيد. از جمله علومى كه پيرامون تاريخ آن نگاشته‌هاى فراوانى به رشته تحرير درآمده است دانش پزشكى است.
بعضى از نگاشته‌هاى تاريخ طب گاه به رشته خاصى از طب -مثل چشم پزشكى و يا داروسازى- اختصاص دارد و برخى ديگر پيرامون بررسى زندگى اطباى مشهور در بازه زمانى خاص يا منطقه جغرافيايى محدودى است. كتاب حاضر از جمله نگاشته‌هایى كه به بررسى زندگى اطباى منطقه‌اى خاص (مصر) اختصاص دارد.
مؤلفين این اثر بر این باورند كه در یک مجلد نمى‌توان تمامى اطباى سرزمین‌هاى اسلامى را جمع‌آورى نمود، از اين‌رو تصمیم گرفته‌اند كه اطباى كشورهاى اسلامى را بر اساس مناطق جغرافيايى جمع‌آورى كنند كه مجلد اول آن به بررسى اطباى كشور مصر اختصاص دارد.
تاكنون نگاشته‌هاى بسيارى پيرامون زندگى و آثار پزشكان به رشته تحرير درآمده است ولى در بسيارى از آنها مطلب تازه‌اى به چشم نمى‌خورد، بلكه بسيارى از آنها وانویسى سخنان ديگران است. از سوى ديگر در بسيارى از این نگاشته‌ها تنها به بررسى احوالات پزشكان مشهور بسنده شده و مطلبى از پزشكان گمنام به چشم نمى‌خورد. در این میان كتاب حاضر هم از جامعيت بسزايى برخوردار است و هم به نكات تازه‌اى پيرامون پزشكان پرداخته است.
اهمیت این اثر در پرداختن هرچند مختصر به زندگى پزشكانى است كه هيچ نام و نشانى از آنها در كتب ديگر به چشم نمى‌خورد.
مطالب ابواب كتاب به اختصار عبارت است از:
باب اول[۲]، پيش گفتارى تاريخى درباره تاريخ مصر از ابتداى اسلام تا سال 1318ق است. فتح مصر توسط مسلمانان، عصر عباسى در مصر، عصر حاكمان طولونى، حكومت دوباره عباسيان بر مصر، دوران اخشيزى، عصر فاطمى، عصر زنگیان، عصر ايوبيان، دوران ممالیک ترك، ممالیک برجى، عصر عثمانى، اشغال مصر توسط فرانسویان، خانواده محمد على پاشا تا انتهاى دوران پادشاهى در مصر مطالبى است كه در باب اول مطرح مى‌شود.
باب دوم[۳] درباره پزشكان در دو قرن اول هجرى است. در این باب مجموعاً زندگى چهار طبيب بررسى مى‌شود.
باب سوم[۴] پيرامون پزشكان در عصر طولونى (254-292ق / 868-905م) است. در این باب هفت پزشك معرفى شده‌اند.
باب چهارم[۵] كه به بررسى پزشكان دوره اخشيرى (323-359ق / 935-969ق) اختصاص دارد. الباسى (ت حوالى 357ق967/م) تنها پزشكى است كه در این باب از كتاب از او ياد شده است.
باب پنجم[۶] درباره پزشكان عصر فاطمى (359-567ق / 969-1171م) و دربرگیرنده زندگى 26 پزشك است.
باب ششم[۷] پيرامون پزشكان عصر ايوبى (570-648ق / 1174-1250م) است. در این بخش زندگى 37 پزشك بررسى شده است.
باب هفتم[۸] درباره 52 پزشك عصر مملوكى (648-922ق / 1250-1517م) است.
باب هشتم[۹] دربرگیرنده زندگى 11 طبيب دوران عثمانيان (922-1220ق / 1517- 1805م) است.
باب نهم [۱۰]گزارشى پيرامون پزشكان عهد خاندان محمد على پاشا تا اواخر قرن نوزدهم میلادى (1318ق) است. در این باب زندگى 42 پزشك این دوران بررسى شده است.
وضعيت كتاب
در انتهاى اثر فهرست منابع و مطالب آمده است. پاورقى‌هاى كتاب نيز به منابع و مستندات مطالب اختصاص دارد.
پانويس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب